SEBA Class 10 Social History Chapter 2 Question Answer | মহাত্মা গান্ধী আৰু ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰাম Mahatma Gandhi and Indian Freedom Struggle Solutions
Class 10 Social Science History Chapter 2 Question Answer – মহাত্মা গান্ধী আৰু ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰাম
This page offers detailed and exam-focused Class 10 Social Science History Chapter 2 question answers for the SEBA board, especially for the Assamese Medium. The chapter titled মহাত্মা গান্ধী আৰু ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰাম provides insights into Mahatma Gandhi’s contribution to India’s independence movement. These question answers are structured to assist Class 10 students appearing for the HSLC 2026 exam with complete clarity and understanding.
Covering a variety of important topics such as Gandhi’s leadership style, the principle of non-violence (ahimsa), satyagraha, and national movements like the Non-Cooperation Movement, Civil Disobedience Movement, and the Quit India Movement, this chapter is a crucial part of the Class 10 Social Science SEBA syllabus. These solutions include very short answer questions, long answer questions, and frequently asked exam questions in Assamese language.
Students looking to strengthen their preparation for the HSLC Social Science paper can use these answers to improve both their writing skills and historical understanding. For more references, you can also check the official NCERT Class 10 Social Science resources available at NCERT Online.
Image Gallery – মহাত্মা গান্ধী আৰু ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰাম
অনুশীলনী – SEBA Class 10 History Chapter 2 Question Answer
অতি চমু উত্তৰৰ প্রশ্ন (Very Short Answer Questions)
১) মহাত্মা গান্ধীৰ কেতিয়া জন্ম হৈছিল?
উত্তৰ: মহাত্মা গান্ধীৰ জন্ম হৈছিল ১৮৬৯ চনৰ ২ অক্টোবৰত।
২) সত্যাগ্রহৰ কৌশল গান্ধীয়ে কোন দেশত পোনপ্রথমতে প্রয়োগ কৰিছিল?
উত্তৰ: গান্ধীয়ে সত্যাগ্রহৰ কৌশল পোনপ্রথমে দক্ষিণ আফ্রিকাত প্রয়োগ কৰিছিল।
৩) ৰবীন্দ্রনাথ ঠাকুৰে কিয় 'নাইট' উপাধি ত্যাগ কৰিছিল?
উত্তৰ: জালিয়ানৱালাবাগ হত্যাকাণ্ডৰ (১৯১৯) প্রতিবাদত ৰবীন্দ্রনাথ ঠাকুৰে 'নাইট' উপাধি ত্যাগ কৰিছিল।
৪) কাৰ কাৰ নেতৃত্বত ভাৰতত খিলাফৎ আন্দোলনৰ সূচনা হৈছিল?
উত্তৰ: মৌলানা চৌকত আলি আৰু মহম্মদ আলিৰ নেতৃত্বত খিলাফৎ আন্দোলনৰ সূচনা হৈছিল।
৫) চৌৰীচৌৰাৰ ঘটনা কেতিয়া সংঘটিত হৈছিল?
উত্তৰ: চৌৰীচৌৰাৰ ঘটনা ১৯২২ চনৰ ৫ ফেব্রুৱাৰীত সংঘটিত হৈছিল।
৬) কেনে পৰিস্থিতিত লালা লাজপত ৰায়ৰ মৃত্যু হৈছিল?
উত্তৰ: ছাইমন কমিছনৰ প্রতিবাদত লাহোৰত প্রতিবাদ সভাৰ সময়ত পুলিচৰ লাঠিচালনাত লালা লাজপত ৰায় আহত হৈ মৃত্যুবৰণ কৰে।
৭) কেতিয়া আৰু ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ কোনখন অধিৱেশনত ভাৰতীয়সকলৰ মূল দাবী হিচাপে পূর্ণ স্বৰাজৰ দাবী উত্থাপন কৰা হৈছিল?
উত্তৰ: ১৯২৯ চনৰ লাহোৰ কংগ্ৰেছ অধিৱেশনত পূর্ণ স্বৰাজৰ দাবী উত্থাপন কৰা হৈছিল।
৮) গান্ধীজীয়ে সবৰমতী আশ্রমৰ পৰা ডান্ডিৰ সাগৰ পাৰলৈ লোন আইন ভংগ কৰিবলৈ গৈছিল। সবৰমতী আশ্রম আৰু ডাণ্ডিৰ মাজত দূৰত্ব কিমান?
উত্তৰ: সবৰমতী আশ্রম আৰু ডাণ্ডিৰ মাজৰ দূৰত্ব ৩৮৫ কিলোমিটাৰ।
৯) সীমান্ত গান্ধী নামেৰে কাক জনা যায়?
উত্তৰ: খান আব্দুল গফুৰ খানক সীমান্ত গান্ধী নামেৰে জনা যায়।
১০) লণ্ডনত অনুষ্ঠিত হোৱা দ্বিতীয় ঘূৰণীয়া মেজমেলত কোনে কংগ্রেছক এককভাৱে প্রতিনিধিত্ব কৰিছিল?
উত্তৰ: মহাত্মা গান্ধীয়ে দ্বিতীয় ঘূৰণীয়া মেজমেলত কংগ্রেছক এককভাৱে প্রতিনিধিত্ব কৰিছিল।
১১) ১৯৩২ চনত সাম্প্রদায়িক বাঁটোৱাৰা ঘোষণা কৰা ব্রিটিছ প্রধানমন্ত্রীজনৰ নাম কি আছিল?
উত্তৰ: ৰামছে মেকডোনাল্ড।
১২) কোনটো আন্দোলনৰ সময়ছোৱাত গান্ধীজীয়ে 'কৰিম কিম্বা মৰিম' শ্লোগান দিছিল?
উত্তৰ: ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ সময়ত গান্ধীজীয়ে 'কৰিম কিম্বা মৰিম' শ্লোগান দিছিল।
১৩) আজাদ হিন্দ ফৌজৰ প্রতিষ্ঠাতা কোন?
উত্তৰ: কেপ্টেইন মোহন সিং আৰু সুভাষ চন্দ্ৰ বসু।
১৪) 'মোক তেজ দিয়া, মই তোমালোকক স্বাধীনতা দিম' এই বিখ্যাত বাণীটো কোন ভাৰতীয় নেতাৰ আছিল?
উত্তৰ: এই বাণীটো সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ আছিল।
১৫) ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজৰ সীমাৰেখাক কি নামেৰে জনা যায়?
উত্তৰ: ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজৰ সীমাৰেখাক ৰেডক্লিফ ৰেখা নামেৰে জনা যায়।
দীঘল উত্তৰৰ প্রশ্ন (Long Answer Questions)
১) সত্যাগ্রহ বুলিলে কি বুজা? যি তিনিটা স্থানীয় বিবাদৰ ক্ষেত্ৰত গান্ধীয়ে সত্যাগ্রহক প্রথমতে প্রয়োগ কৰিছিল সেই তিনিটাৰ বিষয়ে সংক্ষিপ্ত ৰূপত লিখা।
উত্তৰ: সত্যাগ্রহ হৈছে অহিংস পদ্ধতিৰে অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে প্রতিবাদৰ এক আধ্যাত্মিক কৌশল, য’ত ‘সত্য’ আৰু ‘আগ্রহ’ৰ সমন্বয় ঘটে। ই শত্ৰুৰ প্রতিও সহানুভূতি আৰু শান্তিপূৰ্ণ প্রতিবাদৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।
গান্ধীয়ে ভাৰতত সত্যাগ্রহ প্রথমে তিনিটা স্থানীয় বিবাদত প্রয়োগ কৰিছিল:
1. চম্পাৰণ (১৯১৭): বিহাৰত নীল খেতিৰ শোষণৰ বিৰুদ্ধে কৃষকসকলক নেতৃত্ব দিয়ে।
2. খেড়া (১৯১৮): গুজৰাটত অত্যধিক কৰৰ বিৰুদ্ধে কৃষক আন্দোলন।
3. আহমেদাবাদ (১৯১৮): মিল শ্রমিকসকলৰ হকে আন্দোলন। এই আন্দোলনসমূহে গান্ধীক জনপ্রিয় নেতা হিচাপে প্রতিষ্ঠা কৰে।
২) ভাৰতত খিলাফৎ আন্দোলন কিয় আৰম্ভ হৈছিল?
উত্তৰ: খিলাফৎ আন্দোলন ভাৰতত আৰম্ভ হৈছিল প্রথম বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত তুৰ্কীৰ পৰাজয়ৰ ফলত। যুদ্ধত তুৰ্কী হাৰিলে খলিফাৰ (ইছলামৰ আধ্যাত্মিক নেতা) মৰ্যাদা কমি যায়। ভাৰতীয় মুছলমানসকলে খলিফাৰ পূৰ্বৰ মৰ্যাদা পুনৰুদ্ধাৰৰ দাবীত উত্তেজিত হৈ পৰে। মৌলানা চৌকত আলি আৰু মহম্মদ আলিৰ নেতৃত্বত খিলাফৎ সমিতি গঠন কৰা হয়। গান্ধীয়ে এই আন্দোলনক হিন্দু-মুছলমান ঐক্যৰ সুযোগ হিচাপে দেখি সমর্থন জনায় আৰু অহিংস অসহযোগৰ জৰিয়তে ইয়াক শক্তিশালী কৰে।
৩) ১৯২০-২২ চনত গান্ধীজীয়ে কিয় অসহযোগ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল? ইয়াৰ কাৰ্যসূচী কি আছিল? গান্ধীজীয়ে কিয় এই আন্দোলন বন্ধ কৰিছিল?
উত্তৰ: গান্ধীজীয়ে অসহযোগ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল কাৰণ:
1. প্রথম বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত ব্রিটিছৰ স্বাধীনতাৰ প্রতিশ্রুতি ভংগ।
2. ৰাওলাট আইনৰ দমনমূলক নীতি।
3. জালিয়ানৱালাবাগ হত্যাকাণ্ড।
4. খিলাফৎ আন্দোলনৰ প্রভাৱ।
কাৰ্যসূচী:
– বিদেশী সামগ্ৰী বৰ্জন
– স্বদেশী গ্রহণ
– চৰকাৰী বিদ্যালয়-আদালত বৰ্জন
– উপাধি ত্যাগ
– জাতীয় শিক্ষানুষ্ঠান গঠন
– চৰখাৰ জৰিয়তে সূতা উৎপাদন
বন্ধৰ কাৰণ:
১৯২২ চনৰ চৌৰীচৌৰা ঘটনাত জনতাৰ হিংসাত্মক কাৰ্যত গান্ধী মর্মাহত হৈ আন্দোলন বন্ধ কৰে, কাৰণ তেওঁ অহিংসাৰ নীতি লংঘন হোৱা সহ্য কৰিব নোৱাৰিছিল।
৪) আইন অমান্য আন্দোলনৰ মূল লক্ষ্য কি আছিল? এই আন্দোলনৰ মূল বৈশিষ্ট্য কি আছিল?
উত্তৰ:
মূল লক্ষ্য: আইন অমান্য আন্দোলনৰ লক্ষ্য আছিল ব্রিটিছৰ অন্যায় আইনৰ বিৰুদ্ধে অহিংসভাৱে প্রতিবাদ কৰি পূর্ণ স্বৰাজৰ দাবী তীব্র কৰা।
মূল বৈশিষ্ট্য:
1. লোণ সত্যাগ্রহ: গান্ধীয়ে ১৯৩০ চনত সবৰমতীৰ পৰা দাণ্ডিলৈ ৩৮৫ কিমি যাত্রা কৰি লোণ আইন ভংগ কৰে।
2. দেশজুৰি লোণ আইন ভংগৰ আন্দোলন বিয়পি পৰে।
3. বিদেশী সামগ্ৰী বৰ্জন আৰু স্বদেশী গ্রহণ।
4. উত্তৰ-পশ্চিম সীমান্তত খান আব্দুল গফুৰ খানৰ নেতৃত্বত ‘খুদাই খিটমদগাৰ’ৰ প্রতিবাদ।
5. হেজাৰ হেজাৰ লোকৰ গ্রেপ্তাৰ। এই আন্দোলনে ব্রিটিছৰ শাসনৰ দুৰ্বলতা প্রকাশ কৰে।
৫) কি পৰিস্থিতিত ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ সূচনা হৈছিল? ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্রামত এই আন্দোলনৰ কাৰ্যসূচীক তুমি মাইলৰ খুঁটি হিচাপে সাব্যস্ত কৰিব খোজানে? তোমাৰ মতামতৰ সমর্থনত যুক্তি দিয়া।
উত্তৰ:
পৰিস্থিতি: ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন ১৯৪২ চনত ক্রিপছ মিছনৰ ব্যৰ্থতা, জাপানৰ ভাৰত আক্ৰমণৰ ভাবুকি আৰু ব্রিটিছৰ প্রতি জনতাৰ নিৰাপত্তাহীনতাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত আৰম্ভ হয়। ১৯৪২ চনৰ ৮ আগষ্টত গান্ধীৰ ‘কৰিম কিম্বা মৰিম’ শ্ল’গানৰ প্রেৰণাত এই আন্দোলনৰ সূচনা হয়।
মই এই আন্দোলনক মাইলৰ খুঁটি বুলি ভাবোঁ। কাৰণ:
1. জনসাধাৰণৰ স্বতঃস্ফূৰ্ত অংশগ্রহণে আন্দোলনক গণ-আন্দোলনৰ ৰূপ দিয়ে।
2. হৰতাল, বিদেশী সামগ্ৰী ধ্বংস, ৰেল-টেলিফোন লাইন বিচ্ছিন্ন কৰা আদি কাৰ্যই ব্রিটিছ শাসনক দুৰ্বল কৰে।
3. কিছু ঠাইত স্বাধীন চৰকাৰ গঠন (যেনে বালিয়া) জনতাৰ স্বাধীনতাৰ আকাংক্ষা প্ৰকাশ কৰে।
4. এই আন্দোলনে ব্রিটিছক ক্ষমতা হস্তান্তৰৰ পথ মুকলি কৰিবলৈ বাধ্য কৰে।
৬) ভাৰতীয় জাতীয় সেনা বাহিনীৰ বিষয়ে এটা চমু টোকা লিখা।
উত্তৰ: ভাৰতীয় জাতীয় সেনা বাহিনী (আই এন এ), যাক আজাদ হিন্দ ফৌজ বুলি জনা যায়, দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত গঠন কৰা হৈছিল। ইয়াৰ মূল উদ্দেশ্য আছিল ব্ৰিটিছ শাসনৰ পৰা ভাৰতক স্বাধীন কৰা। প্ৰথমে ১৯৪২ চনত কেপ্টেইন মোহন সিঙে মালয় আৰু ছিংগাপুৰত জাপানীসকলে বন্দী কৰা ভাৰতীয় যুদ্ধবন্দীৰে এই বাহিনী গঠন কৰে।
১৯৪৩ চনত সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৱে ৰাসবিহাৰী বসুৰ সহযোগত আই এন এ পুনৰ সংগঠিত কৰে আৰু বৃহৎ পৰিসৰত এই বাহিনী চলাই। তেওঁ কেৱল প্ৰাক্তন POWসকলক নহয়, অঞ্চলটোৰ ভাৰতীয় প্ৰব্ৰজনকাৰীসকলৰ মাজৰ পৰা বহু অসামৰিক স্বেচ্ছাসেৱককো অন্তৰ্ভুক্ত কৰে। তেওঁ ছিংগাপুৰত ২১ অক্টোবৰ, ১৯৪৩ তাৰিখে ‘আজাদ হিন্দ চৰকাৰ’ গঠন কৰে। আই এন এয়ে জাপানী সেনাৰ সহায়ত ইম্ফল, কহিমা আৰু ব্রহ্মদেশত যুদ্ধ কৰে।
আই এন এ যদিও সামৰিকভাৱে বিশেষ সফলতা লাভ কৰিব পৰা নাছিল, তথাপি ইয়াৰ ত্যাগ, সাহস আৰু স্বাধীনতাৰ অটল আকাংক্ষাই ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদক গভীৰভাৱে প্ৰভাৱিত কৰিছিল। ‘জান্সি ৰাণী ৰেজিমেন্ট’ নামে মহিলা বাহিনীও গঠন কৰা হৈছিল। যুদ্ধৰ অন্তত জাপানৰ পৰাজয়ৰ ফলত বাহিনী আত্মসমৰ্পণ কৰে, কিন্তু ইয়াৰ নেতৃত্ব আৰু বিচাৰ প্ৰক্ৰিয়াই সমগ্ৰ দেশত স্বাধীনতাৰ দাবী অধিক জোৰদাৰ কৰি তোলে।
SEBA Class 10 Social History Chapter 2 Question Answer FAQ
What is the significance of Satyagraha in Gandhi’s philosophy?
Satyagraha, meaning 'truth and resistance,' was the cornerstone of Gandhi’s philosophy, promoting non-violent resistance against injustice. It united millions in India’s freedom struggle and inspired global movements for peace.
Why did Gandhi start the Non-Cooperation Movement?
Gandhi launched the Non-Cooperation Movement in 1920-22 to protest British policies like the Rowlatt Act and Jallianwala Bagh massacre, aiming to achieve self-rule through non-violent means.
What was the Dandi Salt March?
The Dandi Salt March in 1930 was a 385 km march led by Gandhi to break the British salt law, symbolizing civil disobedience and inspiring mass participation in the freedom struggle.
Why was the Quit India Movement significant?
The Quit India Movement of 1942 was significant as it marked a decisive push for immediate independence, weakening British control and paving the way for India’s freedom in 1947.
