SEBA Class 10 Social History Chapter 1 Question Answer | বংগ বিভাজন (১৯০৫-১৯১১) আৰু স্বদেশী আন্দোলন Partition of Bengal and Swadeshi Movement Solutions

অতি চমু উত্তৰৰ প্ৰশ্ন (Very Short Answer Questions)

1. বংগ বিভাজন কোনগৰাকী ভাইচৰয়ৰ শাসনকালত সংঘটিত হৈছিল?

উত্তৰ: বংগ বিভাজন লর্ড কার্জনৰ শাসনকালত সংঘটিত হৈছিল।

2. ১৯০৫ খ্রীষ্টাব্দৰ কোন তাৰিখে বংগ বিভাজন কার্যকৰী হৈছিল?

উত্তৰ: ১৬ অক্টোবৰ, ১৯০৫ খ্ৰীষ্টাব্দত বংগ বিভাজন কার্যকৰী হৈছিল।

3. বিদেশী পণ্য বর্জনৰ প্রস্তাৱ কোনখন সভাত গ্রহণ কৰা হৈছিল?

উত্তৰ: দিনাজপুৰৰ সভাত বিদেশী পণ্য বর্জনৰ প্রস্তাৱ গ্রহণ কৰা হৈছিল।

4. স্বদেশী আন্দোলনৰ সময়ছোৱাত 'যুগান্তৰ' নামৰ সংবাদপত্ৰখন সম্পাদনা কোনে কৰিছিল?

উত্তৰ: ভূপেন্দ্রনাথ দত্তই স্বদেশী আন্দোলনৰ সময়ছোৱাত 'যুগান্তৰ' নামৰ সংবাদপত্ৰখন সম্পাদনা কৰিছিল।

5. বংগদেশত 'জাতীয় শিক্ষা পৰিষদ' নামৰ অনুষ্ঠানটো কেতিয়া গঠন হৈছিল?

উত্তৰ: ১৯০৬ চনত বংগদেশত 'জাতীয় শিক্ষা পৰিষদ' নামৰ অনুষ্ঠানটো গঠন হৈছিল।

6. 'বেংগল কেমিকেলছ' নামৰ উদ্যোগ প্রতিষ্ঠানটোৰ প্ৰধান উদ্যোক্তা কোন আছিল?

উত্তৰ: প্ৰফুল্ল চন্দ্র ৰায়, 'বেংগল কেমিকেলছ' নামৰ উদ্যোগ প্রতিষ্ঠানটোৰ প্ৰধান উদ্যোক্তা আছিল।

7. কাৰ পৌৰোহিত্যত অনুষ্ঠিত জাতীয় কংগ্ৰেছৰ অধিবেশনে ভাৰতীয়ৰ বাবে 'স্বৰাজ' বিচাৰি প্ৰস্তাৱ গ্রহণ কৰিছিল?

উত্তৰ: দাদাভাই নৌৰজীৰ পৌৰোহিত্যত অনুষ্ঠিত জাতীয় কংগ্ৰেছৰ অধিবেশনে ভাৰতীয়ৰ বাবে 'স্বৰাজ' বিচাৰি প্ৰস্তাৱ গ্রহণ কৰিছিল।

8. বংগদেশৰ একত্রিকৰণ কেতিয়া হৈছিল?

উত্তৰ: বংগদেশৰ একত্রিকৰণ ১২ ডিচেম্বৰৰ ১৯১১ চনত হৈছিল।

চমু উত্তৰৰ প্ৰশ্ন (Short Answer Questions)

1. বংগ বিভাজনে সৃষ্টি কৰা 'পূর্ববংগ আৰু অসম' নামৰ প্ৰদেশখনৰ সৈতে সংলগ্ন হোৱা বংগদেশৰ প্ৰধান তিনিটা ভৌগোলিক সংমণ্ডল উল্লেখ কৰা।

উত্তৰ: বংগ বিভাজনৰ পিছত 'পূৰ্ববংগ আৰু অসম' প্ৰদেশৰ সৈতে সংলগ্ন তিনিটা প্ৰধান ভৌগোলিক সংমণ্ডল আছিল:

• চট্টগ্রাম সংমণ্ডল
• ঢাকা সংমণ্ডল
• ৰাজশাহী সংমণ্ডল

2. বংগ বিভাজনৰ অন্তর্নিহিত উদ্দেশ্য কি আছিল চমুকৈ লিখা?

উত্তৰ: বংগ বিভাজনৰ (১৯০৫) প্ৰকৃত উদ্দেশ্য আছিল ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ "ভাগ কৰি শাসন কৰা" (Divide and Rule) নীতিৰ জৰিয়তে বঙালী সমাজত বিভেদ সৃষ্টি কৰা। ব্ৰিটিছসকলে হিন্দু আৰু মুছলমান সম্প্ৰদায়ৰ মাজত ধৰ্মীয় বিভাজনৰ সৃষ্টি কৰি তেওঁলোকৰ ঐক্য ভাঙি পেলাব বিচাৰিছিল। ইয়াৰ উপৰিও, বঙালীসকলৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ ক্রমবৰ্ধমান শক্তিক দমন কৰা আৰু প্ৰশাসনিক ক্ষেত্ৰত বংগক দুৰ্বল কৰাও তেওঁলোকৰ লক্ষ্য আছিল। এই বিভাজনে বংগৰ সাংস্কৃতিক, সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক ঐক্যৰ ওপৰত বাৰুকৈয়ে আঘাত হানিছিল।

3. বংগ বিভাজনবিৰোধী আন্দোলনে 'স্বদেশী আন্দোলন' নাম কিয় পাইছিল চমুকৈ লিখা?

উত্তৰ: বংগ বিভাজনবিৰোধী আন্দোলনক 'স্বদেশী আন্দোলন' নামেৰে জনা গৈছিল কাৰণ ইয়াৰ মূল লক্ষ্য আছিল ব্ৰিটিছৰ বিদেশী সামগ্রী বৰ্জন (Boycott) কৰি দেশীয় উৎপাদন আৰু শিল্পৰ প্ৰচাৰ কৰা। এই আন্দোলনে বঙালীসকলক স্বদেশী পণ্য গ্ৰহণ কৰি নিজৰ অৰ্থনৈতিক স্বাৱলম্বিতা গঢ়ি তোলাৰ বাবে আহ্বান জনাইছিল। ইয়াৰ জৰিয়তে জাতীয়তাবাদী চেতনা জাগ্ৰত কৰাৰ লগতে ব্ৰিটিছ অৰ্থনীতিৰ ওপৰত আঘাত হনাৰ প্ৰয়াস কৰা হৈছিল। এই আন্দোলনে কেৱল বিভাজনৰ বিৰোধিতা কৰাই নহয়, দেশীয় ঐক্য আৰু স্বাধীনতাৰ চেতনাকো জাগ্ৰত কৰি শক্তিশালী কৰিছিল।

4. স্বদেশী আন্দোলনে জাতীয় শিক্ষালৈ আগবঢ়োৱা বৰঙণিৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।

উত্তৰ: স্বদেশী আন্দোলনে জাতীয় শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ বৰঙণি আগবঢ়াইছিল। ব্রিটিছ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ পৰিৱৰ্তে ভাৰতীয় সংস্কৃতি আৰু জাতীয়তাবাদৰ শিক্ষাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল। ১৯০৬ চনত জাতীয় শিক্ষা পৰিষদ গঠন কৰা হৈছিল, আৰু বংগ জাতীয় মহাবিদ্যালয়ৰ দৰে শিক্ষানুষ্ঠান স্থাপন কৰা হৈছিল। এই শিক্ষানুষ্ঠানসমূহে দেশীয় ঐতিহ্য আৰু জাতীয়তাবাদী চেতনা জাগ্ৰত কৰাত সহায় কৰিছিল।

5. স্বদেশী আন্দোলনৰ সময়ছোৱাত বংগদেশৰ জাতীয় শিল্পৰ বিকাশ কেনেদৰে হৈছিল।

উত্তৰ: স্বদেশী আন্দোলনৰ সময়ত বংগদেশত জাতীয় শিল্পৰ বিকাশ হৈছিল বিদেশী সামগ্রী বৰ্জন আৰু দেশীয় পণ্যৰ প্ৰচাৰৰ জৰিয়তে। বেংগল কেমিকেলছ, বংগলক্ষ্মী কটন মিল আদি দেশীয় শিল্প গঢ়ি উঠিছিল। খাদীৰ দৰে কুটিৰ শিল্পৰ জনপ্রিয়তা বাঢ়িছিল, আৰু স্থানীয় উৎপাদনৰ প্ৰতি মানুহৰ আগ্ৰহ বৃদ্ধি পাইছিল।

6. স্বদেশী আন্দোলন দমন কৰাৰ উদ্দেশ্যে ব্রিটিছ চকতাবে কি কি আন্দোলনবিৰোধী কার্যসূচী গ্রহণ কৰিছিল।

উত্তৰ: ব্রিটিছ চৰকাৰে স্বদেশী আন্দোলন দমনৰ বাবে নিম্নলিখিত কাৰ্যসূচী গ্ৰহণ কৰিছিল:

• প্ৰতিবাদী সভা-সমিতি নিষিদ্ধ কৰা।
• আন্দোলনকাৰী নেতাসকলক গ্রেপ্তাৰ আৰু নিৰ্বাসন দিয়া।
• সংবাদপত্রৰ ওপৰত কঠোৰ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু জাতীয় শিক্ষানুষ্ঠানৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা জাৰি কৰা।

7. স্বদেশী আন্দোলনৰ তিনিটা ফলাফল উল্লেখ কৰা।

উত্তৰ: স্বদেশী আন্দোলনৰ তিনিটা ফলাফল হ’ল:

• জাতীয়তাবাদী চেতনা জাগ্ৰত কৰা।
• দেশীয় শিল্প আৰু শিক্ষাৰ বিকাশ সাধন কৰা।
• স্বৰাজৰ দাবীৰ শক্তিশালী কৰা।

8. স্বদেশী আন্দোলনৰ তিনিটা অৱদান উল্লেখ কৰা।

উত্তৰ: স্বদেশী আন্দোলনৰ তিনিটা অৱদান হ’ল:

• অর্থনৈতিক স্বনিৰ্ভৰশীলতাৰ প্ৰচাৰ।
• জাতীয় শিক্ষা আৰু সংস্কৃতিৰ পুনৰুজ্জীৱন।
• হিন্দু-মুছলমানৰ মাজত প্ৰাৰম্ভিক ঐক্যৰ সৃষ্টি।

চমু টোকা (Short Notes)

1. কবিগুৰু ৰবীন্দ্রনাথ ঠাকুৰ

ৰবীন্দ্রনাথ ঠাকুৰ আছিল এগৰাকী বিশ্ববিখ্যাত কবি, সাহিত্যিক আৰু স্বদেশী আন্দোলনৰ এক প্ৰমুখ্য নেতা। তেওঁৰ "আমাৰ সোণাৰ বাংলা" গীতটোৱে জনতাৰ মাজত জাতীয়তাবাদী চেতনা জাগ্ৰত কৰিছিল। তেওঁ বংগ বিভাজনৰ বিৰুদ্ধে তীব্র প্ৰতিবাদ কৰিছিল আৰু স্বদেশী আন্দোলনৰ সময়ত প্ৰায় ২৩টা গীত ৰচনা কৰিছিল। তেওঁৰ সাহিত্য আৰু সামাজিক কামে ভাৰতীয় স্বাধীনতা সংগ্ৰামত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।

2. মার্গাৰেট এলিজাবেথ নবোল (ভগিনী নিবেদিতা)

মার্গাৰেট এলিজাবেথ নবোল, যাক ভগিনী নিবেদিতা নামেৰে জনা যায়, আছিল এগৰাকী আইৰিছ মহিলা যিয়ে ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামত অৰিহণা যোগাইছিল। তেওঁ স্বামী বিবেকানন্দৰ শিষ্যা আছিল আৰু স্বদেশী আন্দোলনৰ সময়ত জাতীয় শিক্ষা আৰু মহিলাৰ সম অধিকাৰৰ বাবে কাম কৰিছিল। তেওঁৰ লেখা আৰু বক্তৃতাই যুৱক-যুৱতীৰ মাজত দেশপ্ৰেম জাগ্ৰত কৰিছিল।

3. নবাব ছলিমউল্লা

নবাব ছলিমউল্লা আছিল ঢাকাৰ নবাব আৰু মুছলিম লীগৰ প্ৰতিষ্ঠাতা সদস্যৰ ভিতৰত অন্যতম। তেওঁ বংগ বিভাজনৰ সমৰ্থন কৰিছিল আৰু ব্রিটিছৰ সমৰ্থনত ১৯০৬ চনত মুছলিম লীগ গঠনত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। তেওঁৰ কাৰ্যকলাপে হিন্দু-মুছলমানৰ মাজত বিভেদ সৃষ্টিত সহায় কৰিছিল, যিটো ব্রিটিছৰ "ভাগ কৰি শাসন কৰা" নীতিৰ অংশ আছিল।