SEBA Class 10 Science Chapter 14 - Questions Answers | শক্তিৰ উৎসসমূহ | Sources of Energy in Assamese

Chapter 14 শক্তিৰ উৎসসমূহ প্ৰশ্নোত্তৰ

প্ৰশ্নাৱলী (Page 243)

উত্তৰ: শক্তিৰ ভাল উৎসৰ গুণসমূহ হ’ল:

• প্ৰতি একক আয়তন বা ভৰৰ বিনিময়ত সৰহ পৰিমাণৰ কাৰ্য কৰে।
• সহজে উপলব্ধ।
• সঞ্চয় আৰু পৰিবহন সহজসাধ্য।
• মিতব্যয়ী, অৰ্থাৎ খৰচ কম।

উত্তৰ: ভাল ইন্ধনৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ হ’ল:

• জ্বলিলে সৰহ পৰিমাণৰ তাপশক্তি উৎপন্ন কৰে।
• সহজে উপলব্ধ।
• সঞ্চয় আৰু পৰিবহনৰ বাবে সুবিধাজনক।
• মিতব্যয়ী, অৰ্থাৎ খৰচ কম।

উত্তৰ: আহাৰ গৰম কৰিবলৈ মই তৰলীকৃত পেট্ৰ’লিয়াম গেছ (LPG) ব্যৱহাৰ কৰিম।

কাৰণ:

• ই সহজে উপলব্ধ।
• দহনত অতি বেছি তাপ উৎপন্ন কৰে, যাৰ ফলত খাদ্য দ্ৰুতগতিত ৰান্ধিব পাৰি।
• কম পৰিমাণৰ ধোঁৱা উৎপন্ন কৰে, গতিকে পৰিৱেশৰ ক্ষতি কম হয়।

প্ৰশ্নাৱলী (Page 248)

উত্তৰ: জীৱাশ্মজাত ইন্ধনৰ অসুবিধাসমূহ হ’ল:

• ইহঁত অনৱীকৰণযোগ্য, অৰ্থাৎ ব্যৱহাৰৰ ফলত দ্ৰুত শেষ হৈ যায়।
• দহনৰ ফলত কাৰ্বন, নাইট্ৰ’জেন, আৰু ছালফাৰৰ অক্সাইড উৎপন্ন হয়, যিয়ে এচিড বৰষুণৰ সৃষ্টি কৰে।
• বায়ুমণ্ডলত CO₂ বৃদ্ধিৰ ফলত সেউজ গৃহ প্ৰভাৱৰ সৃষ্টি হয়, যাৰ ফলত উষ্ণতা বাঢ়ে।

উত্তৰ: শক্তিৰ বিকল্প উৎস বিচৰাৰ কাৰণ হ’ল:

• জীৱাশ্মজাত ইন্ধন অনৱীকৰণযোগ্য আৰু দ্ৰুত শেষ হৈ আহিছে।
• ইহঁতৰ ব্যৱহাৰে পৰিৱেশ প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে, যেনে এচিড বৰষুণ আৰু সেউজ গৃহ প্ৰভাৱ।
• নৱীকৰণযোগ্য উৎস (যেনে সৌৰশক্তি, বায়ুশক্তি) পৰিৱেশ-অনুকূল আৰু অৱিৰতভাৱে উপলব্ধ।

উত্তৰ:

• বায়ুশক্তি: পৰম্পৰাগতভাৱে বায়ুকলৰ দ্বাৰা শস্য পিহি বা পানী তুলিবলৈ ব্যৱহাৰ হৈছিল। বৰ্তমান বায়ু শক্তি পামৰ দ্বাৰা বায়ুৰ গতিশক্তিৰে টাৰ্বাইন ঘূৰাই বিদ্যুৎ উৎপাদন কৰা হয়।
• জলশক্তি: পৰম্পৰাগতভাৱে পানীৰ চকৰিৰে শস্য পিহিবলৈ ব্যৱহাৰ হৈছিল। এতিয়া উচ্চ বান্ধ নিৰ্মাণ কৰি পানীৰ স্থিতি শক্তিক গতিশক্তিলৈ ৰূপান্তৰ কৰি টাৰ্বাইনৰ জৰিয়তে বিদ্যুৎ উৎপাদন কৰা হয়।

চিত্ৰ: বায়ুকল

প্ৰশ্নাৱলী (Page 253)

উত্তৰ: অৱতল দাপোন সৌৰ কুকাৰৰ বাবে উৎকৃষ্ট।

কাৰণ: অৱতল দাপোণ অভিসাৰী প্ৰকৃতিৰ বাবে সূৰ্যৰ সমান্তৰাল ৰশ্মিবোৰক মুখ্য ফ’কাচত কেন্দ্ৰীভূত কৰে, যাৰ ফলত সৌৰ কুকাৰে সৰ্বোচ্চ তাপ লাভ কৰে।

চিত্ৰ: অৱতল দাপোনৰ সৈতে সৌৰ কুকাৰ

উত্তৰ: মহাসমুদ্ৰৰ পৰা পাব পৰা শক্তিৰ সীমাবদ্ধতাসমূহ হ’ল:

• জোৱাৰ শক্তি: সমুদ্ৰ-তীৰত বান্ধ নিৰ্মাণৰ বাবে উপযুক্ত স্থান সীমিত।
• তৰংগ শক্তি: কেৱল শক্তিশালী ঢৌ থকা অঞ্চলতহে তৰংগ শক্তি আহৰণ সম্ভঢ়।
• মহাসাগৰীয় তাপ শক্তি: পৃষ্ঠ আৰু ২ কিমি গভীৰতাৰ পানীৰ উষ্ণতাৰ পাৰ্থক্য ২৯৩ কেলভিন বা ততোধিক হ’লেহে শক্তিলৈ ৰূপান্তৰ সম্ভঢ়।

উত্তৰ: ভূ-তাপীয় শক্তি হ’ল পৃথিৱীৰ ভিতৰৰ গৰম শিলৰ সংস্পৰ্শত অহা পানীৰ পৰা উৎপন্ন বাষ্পৰ শক্তি, যাক টাৰ্বাইন ঘূৰাই বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

উত্তৰ: নিউক্লীয় শক্তিৰ সুবিধাসমূহ হ’ল:

• অতি কম পৰিমাণৰ ইউৰেনিয়ামৰ পৰা বৃহৎ পৰিমাণৰ শক্তি উৎপন্ন হয়।
• CO₂ৰ দৰে সেউজ গৃহ গেছ উৎপন্ন নকৰে, গতিকে পৰিৱেশৰ ক্ষতি কম।
• নিয়ন্ত্ৰিত শৃংখল বিক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা শক্তি নিৰ্গত কৰে, যি বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে কাৰ্যক্ষম।

চিত্ৰ: নিউক্লীয় ৰিয়েক্টৰ

প্ৰশ্নাৱলী (Page 254)

উত্তৰ: নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দুটা উৎস হ’ল:

• সৌৰশক্তি: সূৰ্যৰ পৰা অৱিৰতভাৱে উপলব্ধ, পৰিৱেশ-অনুকূল, আৰু দুৰ্গম অঞ্চলত সহজে ব্যৱহাৰযোগ্য।
• বায়ুশক্তি: নৱীকৰণযোগ্য, পৰিৱেশ-অনুকূল, আৰু বিদ্যুৎ উৎপাদনৰ বাবে কোনো অৱৰ্তক ব্যয় নাই।

উত্তৰ: ক্ষয়িষ্ণু শক্তিৰ দুটা উৎস হ’ল:

• কয়লা: অনৱীকৰণযোগ্য, ব্যৱহাৰৰ ফলত শেষ হয়, আৰু দহনত পৰিৱেশ পৰিবেশ প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে।
• পেট্ৰ’লিয়াম: সীমিত ভাণ্ডাৰৰ, নতুনকৈ অৱিষ্কাৰ কঠিন, আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰে এচিড বৰষুণৰ সৃষ্টি কৰে।

অনুশীলনী

উত্তৰ: (b) ডাৱৰীয়া দিন।

কাৰণ: সৌৰ জল হীটাৰে সূৰ্যৰ পোহৰৰ পৰা শক্তি গ্ৰহণ কৰে, আৰু ডাৱৰীয়া দিনত সূৰ্যৰ পোহৰ অপৰ্যাপ্ত হয়।

উত্তৰ: (c) নিউক্লীয় শক্তি।

কাৰণ: জীৱভৰ শক্তি গছ-গছনি আৰু জীৱ-জন্তুৰ অৱশিষ্টৰ পৰা আহৰণ কৰা হয়, যেনে খৰি, গোবৰ গেছ, কিন্তু নিউক্লীয় শক্তি ইউৰেনিয়ামৰ বিযোজনৰ পৰা উৎপন্ন হয়।

উত্তৰ: (c) নিউক্লীয় শক্তি।

কাৰণ: বায়ুশক্তি, জৈৱ উপাদান, আৰু ভূ-তাপীয় শক্তি পৰোক্ষভাৱে সৌৰশক্তিৰ পৰা উৎপন্ন হয়, কিন্তু নিউক্লীয় শক্তি পাৰমাণৱিক বিযোজনৰ পৰা উৎপন্ন হয়।

উত্তৰ:

উত্তৰ:

উত্তৰ:

• বতাহ:
  • বায়ু শক্তি পামৰ বাবে বৃহৎ ভূমিৰ প্ৰয়োজন।
  • প্ৰাৰম্ভিক স্থাপন ব্যয় অতি বেছি।
  • বায়ুৰ গতিবেগ ১৫-২০ কিমি/ঘণ্টাৰ কম হ’লে শক্তি উৎপাদন কম।
• তৰংগ:
  • শক্তিশালী ঢৌ থকা অঞ্চলতহে তৰংগ শক্তি আহৰণ সম্ভঢ়।
  • স্থাপন আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণৰ ব্যয় বেছি।
• জোৱাৰ-ভাটা:
  • সমুদ্ৰ-তীৰত বান্ধ নিৰ্মাণৰ বাবে উপযুক্ত স্থান সীমিত।
  • পৰিৱেশৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পৰে, যেনে জলজ প্ৰাণীৰ ক্ষতি।

উত্তৰ:

• নৱীকৰণযোগ্য আৰু অনৱীকৰণযোগ্য: শক্তি অৱিৰতভাৱে উৎপন্ন হয় আৰু পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য হ’লে নৱীকৰণযোগ্য (যেনে সৌৰশক্তি), সীমিত ভাণ্ডাৰৰ হ’লে অনৱীকৰণযোগ্য (যেনে কয়লা)।
• ক্ষয়িষ্ণু আৰু অক্ষয়িষ্ণু: ব্যৱহাৰৰ ফলত শেষ হৈ যোৱা উৎস ক্ষয়িষ্ণু (যেনে পেট্ৰ’লিয়াম), শেষ নোহোৱা উৎস অক্ষয়িষ্ণু (যেনে বায়ুশক্তি)।
• নৱীকৰণযোগ্য আৰু অক্ষয়িষ্ণু একেই, অনৱীকৰণযোগ্য আৰু ক্ষয়িষ্ণু একেই।

উত্তৰ: এটা আদৰ্শ শক্তি উৎসৰ গুণসমূহ হ’ল:

• প্ৰতি একক আয়তন বা ভৰৰ বিনিময়ত সৰহ পৰিমাণৰ কাৰ্য কৰে।
• সহজে উপলব্ধ।
• সঞ্চয় আৰু পৰিবহন সহজ।
• মিতব্যয়ী, অৰ্থাৎ খৰচ কম।

উত্তৰ:

• সুবিধাসমূহ:
  • পৰিৱেশ-অনুকূল, কোনো প্ৰদূষণ নকৰে।
  • নৱীকৰণযোগ্য, সূৰ্যৰ শক্তি বিনামূল্যে।
  • দীৰ্ঘম্যাদী খৰচ কম।
• অসুবিধাসমূহ:
  • খাদ্য ৰন্ধনত বেছি সময় লাগে।
  • ডাৱৰীয়া দিন বা ৰাতি ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰি।
  • সৌৰ কোষৰ নিৰ্মাণ ব্যয়বহুল।
• সীমিত স্থান: সৌৰ চুলাৰ ব্যৱহাৰ সূৰ্যৰ তীব্ৰতা কম থকা অঞ্চলত (যেনে পোলাৰ অঞ্চল) বা চুটি দিন থকা স্থানত সীমিত।

উত্তৰ:

• পৰিৱেশৰ ওপৰত প্ৰভাৱ:
  • জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ অত্যাধিক ব্যৱহাৰৰ ফলত পৰিৱেশ প্ৰদূষণ, যেনে এচিড বৰষুণ আৰু সেউজ গৃহ প্ৰভাৱ।
  • বান্ধ নিৰ্মাণৰ ফলত পৰিৱেশ তন্ত্ৰ আৰু জনবসতিৰ ক্ষতি।
  • শক্তিৰ উৎসৰ অত্যাধিক আহৰণে পৰিৱেশৰ সমতা বিনষ্ট কৰে।
• শক্তিৰ ব্যয় হ্ৰাসৰ পদক্ষেপ:
  • নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎসৰ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰা।
  • শক্তিৰ অপচয় ৰোধৰ বাবে সচেতনতা বৃদ্ধি কৰা।
  • শক্তি-দক্ষ যন্ত্ৰপাতি (যেনে LED বাল্ব) ব্যৱহাৰ কৰা।
  • জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰি বিদ্যুৎচালিত পৰিবহনৰ প্ৰচলন।