SEBA Class 10 Science Chapter 10 MCQs – পোহৰ - প্রতিফলন আৰু প্রতিসৰণ (Light - Reflection and Refraction) | Assamese Medium
Class 10 Science Chapter 10 MCQs – Complete SEBA Guide
Welcome to our Class 10 Science Chapter 10 MCQs section, focused on “Light - Reflection and Refraction” (পোহৰ - প্রতিফলন আৰু প্রতিসৰণ). These multiple-choice questions are carefully curated for Class 10 students studying under the SEBA board. The MCQs follow the latest SEBA syllabus and are designed to enhance understanding of key concepts.
These Class 10 Chapter 10 Light - Reflection and Refraction MCQs cover vital areas like reflection, refraction, properties of mirrors and lenses, and image formation. The 35 most important MCQs of Chapter 10 Class 10 Science provide clarity on concepts like focal length, refractive index, and optical instruments.
This collection of Class 10 Science Chapter 10 MCQs is ideal for HSLC 2026 preparation. Students can use them for fast revision and conceptual clarity. Each MCQ is provided in simple Assamese to aid Assamese medium learners in understanding complex terms easily.
Along with these important MCQs for Chapter 10 Class 10 Science, we also recommend exploring NCERT’s official resources for deeper learning. Visit NCERT Class 10 Science Chapter 10 for additional reference.
SEBA Class 10 Science Chapter 10 MCQs
MCQs (1-12) – পোহৰ - প্রতিফলন আৰু প্রতিসৰণ
1. শূণ্যত পোহৰৰ বেগ কিমান?
a) 3 × 10⁶ m/s
b) 3 × 10⁸ m/s
c) 3 × 10¹⁰ m/s
d) 3 × 10⁴ m/s
উত্তৰ: b) 3 × 10⁸ m/s
কাৰণ: শূণ্যত পোহৰৰ বেগ এক ধ্ৰুৱক অৰ্থাৎ নিৰ্দিষ্ট আৰু ইয়াৰ মান 3 × 10⁸ m/s।
2. পোহৰৰ কণাবোৰক কি বোলে?
a) ইলেক্ট্ৰন
b) প্ৰ’টন
c) ফ’টন
d) নিউট্ৰন
উত্তৰ: c) ফ’টন
কাৰণ: পোহৰ ফ’টন কণা হিচাপে গতি কৰে।
3. কোনখন দাপোণ অভিসাৰী দাপোণ বুলি জনা যায়?
a) সমতল দাপোণ
b) অৱতল দাপোণ
c) উত্তল দাপোণ
d) ওপৰৰ এটাও নহয়
উত্তৰ: b) অৱতল দাপোণ
কাৰণ: অৱতল দাপোণে পোহৰৰ ৰশ্মি এটা বিন্দুত মিলিত কৰে, সেয়েহে ই অভিসাৰী।
4. লেনছৰ ক্ষমতাৰ SI একক কি?
a) ৱাট
b) ডায়’প্টাৰ
c) জুল
d) মিটাৰ
উত্তৰ: b) ডায়’প্টাৰ
কাৰণ: লেনছৰ ক্ষমতা ডায়’প্টাৰত জোখা হয়, যিটো ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্যৰ বিপৰীত।
5. এখন লেনছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য ২ মিটাৰ। ইয়াৰ ক্ষমতা কিমান?
a) 0.5 D
b) 2 D
c) 1 D
d) -0.5 D
উত্তৰ: a) 0.5 D
কাৰণ: ক্ষমতা P = 1/f = 1/2 = 0.5 D।
6. তলৰ কোনোটো সৎ প্ৰতিবিম্বৰ উদাহৰণ?
a) সমতল দাপোণৰ প্ৰতিবিম্ব
b) চিনেমাৰ পৰ্দাৰ প্ৰতিবিম্ব
c) উত্তল দাপোণৰ প্ৰতিবিম্ব
d) পেৰিস্কোপৰ প্ৰতিবিম্ব
উত্তৰ: b) চিনেমাৰ পৰ্দাৰ প্ৰতিবিম্ব
কাৰণ: চিনেমাৰ পৰ্দাত গঠিত প্ৰতিবিম্ব সৎ কাৰণ ইয়াক পৰ্দাত ধৰিব পাৰি।
7. ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য (f) আৰু ভাঁজব্যাসাৰ্ধ (R)ৰ সম্পৰ্ক কি?
a) f = R
b) f = R/2
c) f = 2R
d) f = R²
উত্তৰ: b) f = R/2
কাৰণ: গোলাকাৰ দাপোণৰ ক্ষেত্ৰত ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য ভাঁজব্যাসাৰ্ধৰ আধা।
8. হীৰাৰ প্ৰতিসৰণাংক কিমান?
a) 1.5
b) 2.42
c) 1.33
d) 2.0
উত্তৰ: b) 2.42
কাৰণ: হীৰাৰ পৰম প্ৰতিসৰণাংক 2.42, যাৰ বাবে ই অধিক পোহৰ বেঁকা কৰে।
9. আতচি কাঁচত কোন ধৰণৰ লেনছ ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
a) অৱতল লেনছ
b) উত্তল লেনছ
c) সমতল লেনছ
d) ওপৰৰ এটাও নহয়
উত্তৰ: b) উত্তল লেনছ
কাৰণ: পোহৰ অভিসাৰী কৰিবলৈ আতচি কাঁচত উত্তল লেনছ ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
10. সমতল দাপোণে গঠন কৰা প্ৰতিবিম্বৰ প্ৰকৃতি কি?
a) সৎ আৰু ওলোটা
b) অসৎ আৰু থিয়
c) সৎ আৰু থিয়
d) অসৎ আৰু ওলোটা
উত্তৰ: b) অসৎ আৰু থিয়
কাৰণ: সমতল দাপোণে অসৎ, থিয়, আৰু সমান আকাৰৰ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
11. উক্তি: আপতন কোণ সদায় প্ৰতিফলন কোণৰ সমান। কাৰণ: এইটো প্ৰতিফলনৰ এটা সূত্ৰ।
a) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, আৰু কাৰণে উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা দিয়ে।
b) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, কিন্তু কাৰণে উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নিদিয়ে।
c) উক্তি সত্য, কিন্তু কাৰণ মিছা।
d) উক্তি মিছা, কিন্তু কাৰণ সত্য।
উত্তৰ: a) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, আৰু কাৰণে উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা দিয়ে।
কাৰণ: প্রতিফলনৰ প্রথম সূত্ৰ অনুসৰি আপতন কোণ = প্রতিফলন কোণ।
12. উক্তি: উত্তল দাপোণে সদায় অসৎ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে। কাৰণ: উত্তল দাপোণে পোহৰৰ ৰশ্মি অপসাৰী কৰে।
a) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, আৰু কাৰণে উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা দিয়ে।
b) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, কিন্তু কাৰণে উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নিদিয়ে।
c) উক্তি সত্য, কিন্তু কাৰণ মিছা।
d) উক্তি মিছা, কিন্তু কাৰণ সত্য।
উত্তৰ: a) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, আৰু কাৰণে উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা দিয়ে।
কাৰণ: উত্তল দাপোণ অপসাৰী প্ৰকৃতিৰ বাবে ই সদায় অসৎ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
MCQs (13-24) – পোহৰ - প্রতিফলন আৰু প্রতিসৰণ
13. উক্তি: পোহৰৰ প্ৰতিসৰণ ঘটে, কাৰণ পোহৰ সকলো মাধ্যমত একে বেগত গতি কৰে। কাৰণ: পোহৰৰ বেঁকা হোৱাটো ইয়াৰ বেগৰ পৰিৱৰ্তনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।
a) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, আৰু কাৰণে উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা দিয়ে।
b) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, কিন্তু কাৰণে উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা নিদিয়ে।
c) উক্তি মিছা, কিন্তু কাৰণ সত্য।
d) উক্তি সত্য, কিন্তু কাৰণ মিছা।
উত্তৰ: c) উক্তি মিছা, কিন্তু কাৰণ সত্য।
কাৰণ: পোহৰৰ প্রতিসৰণ বিভিন্ন মাধ্যমত বেলেগ বেলেগ হয়।
14. আমি কোনো বস্তু কিয় দেখা পাওঁ?
a) বস্তুৱে পোহৰ নিৰ্গত কৰে
b) বস্তুৰ পৰা পোহৰ প্ৰতিফলিত হৈ আমাৰ চকুত সোমায়
c) বস্তুৱে সকলো পোহৰ শোষণ কৰে
d) বস্তুৱে পোহৰ প্ৰতিসৰণ কৰে
উত্তৰ: b) বস্তুৰ পৰা পোহৰ প্ৰতিফলিত হৈ আমাৰ চকুত সোমায়
কাৰণ: বস্তুৰ পৰা প্রতিফলিত পোহৰ চকুত প্ৰৱেশ কৰে, যাৰ ফলত আমি বস্তু দেখা পাওঁ।
15. পানীত পেঞ্চিল এডাল বেঁকা যেন দেখাৰ কাৰণ কি?
a) প্ৰতিফলনৰ বাবে
b) প্ৰতিসৰণৰ বাবে
c) অপবৰ্তনৰ বাবে
d) শোষণৰ বাবে
উত্তৰ: b) প্ৰতিসৰণৰ বাবে
কাৰণ: পানী বায়ুতকৈ ঘণতৰ মাধ্যম অৰ্থাৎ পানীৰ প্রতিসৰণাংক বেছি বাবে পোহৰ বেঁকা হয়।
16. “AMBULANCE” শব্দটো জৰুৰীকালীন বাহনত ওলোটাকৈ কিয় লিখা হয়?
a) চালকক বিভ্ৰান্ত কৰিবলৈ
b) পিছফালৰ দাপোণত পঢ়িব পৰাকৈ
c) প্ৰতিফলন বঢ়াবলৈ
d) প্ৰতিফলন কমাবলৈ
উত্তৰ: b) পিছফালৰ দাপোণত পঢ়িব পৰাকৈ
কাৰণ: সমতল দাপোণত প্ৰতিবিম্ব পাৰ্শ্বীয়ভাৱে ওলোটা হয়, গতিকে ওলোটাকৈ লিখিলে ইয়াক শুদ্ধকৈ পঢ়িব পৰা যায়।
17. পোহৰ যেতিয়া ঘনতৰ মাধ্যমৰ পৰা লঘুতৰ মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া কি হয়?
a) লম্বৰ কাষ চাপে
b) লম্বৰ পৰা আঁতৰি যায়
c) সিধাকৈ পাৰ হৈ যায়
d) ৰৈ যায়
উত্তৰ: b) লম্বৰ পৰা আঁতৰি যায়
কাৰণ: ঘনতৰৰ পৰা লঘুতৰ মাধ্যমলৈ যাওঁতে পোহৰৰ বেগ বাঢ়ে, ফলত ই লম্বৰ পৰা আঁতৰি যায়।
18. আমি অক্সিজেন বা হাইড্ৰ’জেন কিয় দেখা নাপাওঁ?
a) ইহঁতে সকলো পোহৰ শোষণ কৰে
b) ইহঁত স্বচ্ছ আৰু পোহৰ বিচ্ছুৰণ নকৰে
c) ইহঁতে সকলো পোহৰ প্ৰতিফলিত কৰে
d) ইহঁতে আধা পোহৰ প্ৰতিফলিত কৰে
উত্তৰ: b) ইহঁত স্বচ্ছ আৰু পোহৰ বিচ্ছুৰণ নকৰে
কাৰণ: অক্সিজেন আৰু হাইড্ৰ’জেন স্বচ্ছ গেছ, ইহঁতে পোহৰ বিচ্ছুৰণ নকৰে।
19. অৱতল দাপোণত লক্ষ্যবস্তু ভাঁজকেন্দ্ৰত থাকিলে প্ৰতিবিম্বৰ প্ৰকৃতি কি হ’ব?
a) অসৎ আৰু থিয়
b) সৎ আৰু ওলোটা
c) অসৎ আৰু ওলোটা
d) সৎ আৰু থিয়
উত্তৰ: b) সৎ আৰু ওলোটা
কাৰণ: ভাঁজকেন্দ্ৰত থাকিলে অৱতল দাপোণে সৎ, ওলোটা, আৰু বিবৰ্ধিত প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
20. উত্তল দাপোণ গাড়ীৰ পিছফালে চোৱা দাপোণ হিচাপে কিয় ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
a) ই সৎ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে
b) ই বহল দৃষ্টিক্ষেত্ৰ প্ৰদান কৰে
c) ই বস্তু বৃদ্ধি কৰে
d) ই পোহৰ অভিসাৰী কৰে
উত্তৰ: b) ই বহল দৃষ্টিক্ষেত্ৰ প্ৰদান কৰে
কাৰণ: উত্তল দাপোণৰ অপসাৰী প্ৰকৃতিৰ বাবে ই বহল দৃষ্টিক্ষেত্ৰৰ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
21. লেনছৰ ক্ষমতা বৃদ্ধি পালে ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্যৰ কি হয়?
a) বাঢ়ে
b) কমে
c) একেই থাকে
d) শূণ্য হয়
উত্তৰ: b) কমে
কাৰণ: ক্ষমতা P = 1/f, গতিকে ক্ষমতা বাঢ়িলে ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য কমে।
22. উত্তল লেনছৰ ফ’কাছৰ বাহিৰত লক্ষ্য বস্তু থাকিলে সৎ প্ৰতিবিম্ব কিয় গঠন কৰে?
a) পোহৰৰ ৰশ্মি অপসাৰী হয়
b) পোহৰৰ ৰশ্মি আনটো ফালে মিলিত হয়
c) পোহৰৰ ৰশ্মি শোষিত হয়
d) পোহৰৰ ৰশ্মি প্ৰতিফলিত হয়
উত্তৰ: b) পোহৰৰ ৰশ্মি আনটো ফালে মিলিত হয়
কাৰণ: উত্তল লেনছে পোহৰ অভিসাৰী কৰে, ফলত সৎ প্ৰতিবিম্ব গঠন হয়।
23. এটা মাধ্যমৰ প্ৰতিসৰাংক 1.6। শূন্যত পোহৰৰ দ্ৰুতি 3 × 10⁸ m/s হ’লে, এই মাধ্যমত ইয়াৰ দ্ৰুতি কি হ’ব?
a) 1.875 × 10⁸ m/s
b) 2 × 10⁸ m/s
c) 3 × 10⁸ m/s
d) 4 × 10⁸ m/s
উত্তৰ: a) 1.875 × 10⁸ m/s
কাৰণ: v = c/n = 3 × 10⁸ / 1.6 = 1.875 × 10⁸ m/s।
24. সমতল দাপোণৰ ক্ষেত্ৰত তলৰ কোনটো সত্য?
a) প্ৰতিবিম্ব অসৎ
b) প্ৰতিবিম্ব ওলোটা
c) প্ৰতিবিম্বৰ আকাৰ বস্তুৰ সমান
d) প্ৰতিবিম্বৰ দূৰত্ব বস্তুৰ দূৰত্বৰ সমান
উত্তৰ: ii) a, c, d
কাৰণ: সমতল দাপোণে অসৎ, সমান আকাৰৰ, আৰু সমান দূৰত্বৰ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
MCQs (25-35) – পোহৰ - প্রতিফলন আৰু প্রতিসৰণ
25. চাৰিটা মাধ্যম X, Y, Z, আৰু W ৰ প্ৰতিসৰাংক ক্ৰমে 1.8, 1.3, 1.5, আৰু 1.1। কোনটো মাধ্যমত পোহৰৰ দ্ৰুতি সৰ্বনিম্ন হ’ব?
a) X
b) Y
c) Z
d) W
উত্তৰ: a) X
কাৰণ: অধিক প্ৰতিসৰণাংকৰ মাধ্যমত পোহৰৰ বেগ কম হয়, গতিকে X (1.8) ত সৰ্বনিম্ন হ'ব।
26. অৱতল দাপোণ ক’ত ক’ত ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
a) টৰ্চ লাইট
b) গাড়ীৰ পিছফালে চোৱা দাপোণ
c) দন্ত চিকিৎসকৰ দাপোণ
d) সৌৰ ভাঁতী
উত্তৰ: ii) a, c, d
কাৰণ: অৱতল দাপোন অভিসাৰী প্ৰকৃতিৰ বাবে ইয়াক টৰ্চ, দন্ত চিকিৎসকৰ দাপোন, আৰু সৌৰ ভাঁতীত ব্যৱহাৰ উহয়।
27. সৎ প্ৰতিবিম্বৰ বৈশিষ্ট্য কোনটো?
a) পৰ্দাত ধৰিব পাৰি
b) সদায় থিয়
c) ওলোটা
d) পোহৰৰ ৰশ্মিৰ প্ৰকৃতে মিলিত হয়
উত্তৰ: ii) a, c, d
কাৰণ: সৎ প্ৰতিবিম্ব পৰ্দাত ধৰিব পৰা যায়, সাধাৰণতে ই ওলোটা, আৰু পোহৰৰ ৰশ্মিৰ মিলনৰ ফলত গঠিত হয়।
28. প্ৰতিসৰণৰ ক্ষেত্ৰত তলৰ কোনটো সত্য?
a) পোহৰৰবেগৰ পৰিৱৰ্তনৰ বাবে বেকাঁ হয়
b) স্নেলৰ নিয়ম মানি চলে
c) কেৱল শূণ্যত হয়
d) প্ৰতিসৰণাংক এটা মাধ্যমৰ বাবে ধ্ৰুৱক
উত্তৰ: iii) a, b, d
কাৰণ: প্ৰতিসৰণ বেগৰ পৰিৱৰ্তনৰ বাবে ঘটে, ই স্নেলৰ নিয়ম মানি চলে, আৰু প্ৰতিসৰণাংক এটা ধ্ৰুৱক।
29. তলৰ কোনখন লেনছে সৎ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰিব পাৰে?
a) উত্তল লেনছ
b) অৱতল লেনছ
c) সমতল লেনছ
d) ওপৰৰ এটাও নহয়
উত্তৰ: i) a
কাৰণ: উত্তল লেনছে পোহৰ অভিসাৰী কৰি সৎ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
30. এজন লোকৰ নিকট বিন্দু 75 cm। 25 cm দূৰত্বত কিতাপ পঢ়িবলৈ কি ক্ষমতাৰ লেন্সৰ প্ৰয়োজন?
a) +2.67 D
b) -2.67 D
c) +1 D
d) -1 D
উত্তৰ: a) +2.67 D
কাৰণ: লেনছৰ ক্ষমতা P = 1/u - 1/v = 1/0.25 - 1/0.75 = +2.67 D।
31. গোলাকাৰ দাপোণৰ মুখ্য অক্ষ কি?
a) মেৰু আৰু ফ’কাছৰ মাজেৰে টনা ৰেখা
b) মেৰু আৰু ভাঁজকেন্দ্ৰৰ মাজেৰে টনা কাল্পনিক ৰেখা
c) ফ’কাছৰ মাজেৰে যোৱা সমান্তৰাল ৰেখা
d) দাপোণৰ পৃষ্ঠৰ কেন্দ্ৰীয় ৰেখা
উত্তৰ: b) মেৰু আৰু ভাঁজকেন্দ্ৰৰ মাজেৰে টনা কাল্পনিক ৰেখা
কাৰণ: মুখ্য অক্ষ হৈছে মেৰু আৰু ভাঁজকেন্দ্ৰৰ মাজেৰে টনা কাল্পনিক ৰেখা।
32. এখন উত্তল দাপোণৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য 15 চে.মি. হ’লে ইয়াৰ ভাঁজব্যাসাৰ্ধ কিমান?
a) 15 চে.মি.
b) 30 চে.মি.
c) 7.5 চে.মি.
d) 45 চে.মি.
উত্তৰ: b) 30 চে.মি.
কাৰণ: R = 2f = 2 × 15 = 30 চে.মি.।
33. এখন অৱতল দাপোণত লক্ষ্যবস্তু ভাঁজকেন্দ্ৰ আৰু ফ’কাছৰ মাজত থাকিলে প্ৰতিবিম্বৰ আকাৰ কেনেকুৱা হয়?
a) সংকুচিত
b) বিবৰ্ধিত
c) একে আকাৰৰ
d) বিন্দু আকাৰৰ
উত্তৰ: b) বিবৰ্ধিত
কাৰণ: ভাঁজকেন্দ্ৰ আৰু ফ’কাছৰ মাজত থাকিলে অৱতল দাপোনে বিবৰ্ধিত প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
34. প্ৰতিসৰণৰ বাবে পানীৰ ভিতৰত থকা মুদ্ৰা ওপৰলৈ উঠি অহা যেন লাগে কিয়?
a) পোহৰৰ প্ৰতিফলনৰ বাবে
b) পোহৰৰ বেগ বৃদ্ধিৰ বাবে
c) পোহৰৰ বেঁকা হোৱাৰ বাবে
d) পোহৰৰ বিচ্ছুৰণৰ বাবে
উত্তৰ: c) পোহৰৰ বেঁকা হোৱাৰ বাবে
কাৰণ: পানীত প্রতিসৰণৰ বাবে পোহৰ বেঁকা হয়।
35. দুখন লেনছৰ ক্ষমতা যথাক্ৰমে +2 D আৰু -3 D হ’লে যৌগিক লেনছৰ ক্ষমতা কিমান?
a) +5 D
b) -1 D
c) +1 D
d) -5 D
উত্তৰ: b) -1 D
MCQs (36-50) – পোহৰ - প্রতিফলন আৰু প্রতিসৰণ
36. গোলাকাৰ লেনছৰ গবাক্ষ বা ছিদ্ৰ কি?
a) লেনছৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য
b) লেনছৰ ঘুৰণীয়া ঘেৰৰ কাৰ্যকৰী ব্যাস
c) লেনছৰ মুখ্য অক্ষ
d) লেনছৰ আলোক কেন্দ্ৰ
উত্তৰ: b) লেনছৰ ঘুৰণীয়া ঘেৰৰ কাৰ্যকৰী ব্যাস
কাৰণ: গবাক্ষ বা ছিদ্ৰ হৈছে লেনছৰ সেই অংশৰ ব্যাস য’ত পোহৰ প্ৰৱেশ কৰি প্ৰতিসৰণ ঘটে।
37. এখন আয়তাকাৰ কাঁচৰ টুকুৰাৰ মাজেৰে পোহৰৰ আপতিত আৰু নিৰ্গত ৰশ্মি কেনেকুৱা হয়?
a) সমান্তৰাল
b) লম্ব
c) অপসাৰী
d) অভিসাৰী
উত্তৰ: a) সমান্তৰাল
কাৰণ: আয়তাকাৰ কাঁচৰ টুকুৰা সমান পৃষ্ঠৰ বাবে আপতিত আৰু নিৰ্গত ৰশ্মি সমান্তৰাল হয়।
38. কেৰাচিনৰ প্ৰতিসৰণাংক পানীতকৈ বেছি হোৱাৰ কাৰণ কি?
a) কেৰাচিনৰ ভৰ ঘনত্ব বেছি
b) কেৰাচিনৰ অধ্ৰুৱীয় মেৰু
c) পানীৰ ধ্ৰুৱীয় মেৰু
d) কেৰাচিনৰ তীব্ৰতা বেছি
উত্তৰ: b) কেৰাচিনৰ অধ্ৰুৱীয় মেৰু
কাৰণ: কেৰাচিনৰ মেৰু অধ্ৰুৱীয় প্ৰকৃতিৰ বাবে ইয়াৰ প্ৰতিসৰণাংক পানীতকৈ (ধ্ৰুৱীয়) বেছি।
39. পোহৰৰ ৰশ্মি গুচ্ছ কিহৰ দ্বাৰা গঠিত হয়?
a) ফ’টনৰ কণা
b) ৰশ্মিৰ সংমিশ্ৰণ
c) ইলেক্ট্ৰনৰ গতি
d) প্ৰ’টনৰ সংযোগ
উত্তৰ: b) ৰশ্মিৰ সংমিশ্ৰণ
কাৰণ: পোহৰৰ ৰশ্মি গুচ্ছ হৈছে একাধিক পোহৰৰ ৰশ্মিৰ সংমিশ্ৰণ।
40. সমতল দাপোণত গঠিত প্ৰতিবিম্বৰ দূৰত্ব কেনেকৈ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়?
a) লক্ষ্যবস্তুৰ দূৰত্বৰ দুগুণ
b) লক্ষ্যবস্তুৰ দূৰত্বৰ সমান
c) লক্ষ্যবস্তুৰ দূৰত্বৰ আধা
d) ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে
উত্তৰ: b) লক্ষ্যবস্তুৰ দূৰত্বৰ সমান
কাৰণ: সমতল দাপোনত প্ৰতিবিম্বৰ দূৰত্ব লক্ষ্যবস্তুৰ দূৰত্বৰ সমান।
41. উত্তল দাপোণৰ প্ৰতিবিম্বৰ প্ৰকৃতি কি হয় যেতিয়া লক্ষ্যবস্তু মেৰু আৰু অসীমৰ মাজত থাকে?
a) সৎ আৰু বিবৰ্ধিত
b) অসৎ আৰু সংকুচিত
c) সৎ আৰু ওলোটা
d) অসৎ আৰু ওলোটা
উত্তৰ: b) অসৎ আৰু সংকুচিত
কাৰণ: উত্তল দাপোনে সদায় অসৎ, সংকুচিত, আৰু থিয় প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
42. পানীৰ পৰম প্ৰতিসৰণাংক প্ৰায় 1.33। ইয়াৰ অৰ্থ কি?
a) পানীত পোহৰৰ বেগ শূণ্যতকৈ 1.33 গুণ বেছি
b) পানীত পোহৰৰ বেগ শূণ্যতকৈ 1.33 গুণ কম
c) পানীত পোহৰৰ বেগ শূণ্যৰ সমান
d) পানীত পোহৰৰ তীব্ৰতা 1.33 গুণ বৃদ্ধি পায়
উত্তৰ: b) পানীত পোহৰৰ বেগ শূণ্যতকৈ 1.33 গুণ কম
কাৰণ: প্ৰতিসৰণাংক n = c/v, গতিকে পানীত বেগ v = c/1.33।
43. অৱতল লেনছৰ প্ৰতিবিম্ব সদায় কেনেকুৱা হয়?
a) সৎ আৰু ওলোটা
b) অসৎ আৰু থিয়
c) সৎ আৰু বিবৰ্ধিত
d) অসৎ আৰু ওলোটা
উত্তৰ: b) অসৎ আৰু থিয়
কাৰণ: অৱতল লেনছে পোহৰ অপসাৰী কৰে, গতিকে সদায় অসৎ, থিয় প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
44. গোলাকাৰ দাপোনৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য আৰু ভাঁজব্যাসাৰ্ধৰ সম্পৰ্ক ব্যৱহাৰ কৰি, যদি ভাঁজব্যাসাৰ্ধ 30 চে.মি. হয়, তেন্তে ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য কিমান?
a) 15 চে.মি.
b) 30 চে.মি.
c) 60 চে.মি.
d) 10 চে.মি.
উত্তৰ: a) 15 চে.মি.
কাৰণ: ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য f = R/2 = 30/2 = 15 চে.মি.।
45. পোহৰ যেতিয়া লঘুতৰ মাধ্যমৰ পৰা ঘনতৰ মাধ্যমত প্ৰৱেশ কৰে, তেতিয়া কি ঘটে?
a) পোহৰৰ বেগ বাঢ়ে
b) পোহৰ লম্বৰ কাষ চাপে
c) পোহৰ লম্বৰ পৰা আঁতৰি যায়
d) পোহৰৰ দিশ অপৰিৱৰ্তিত থাকে
উত্তৰ: b) পোহৰ লম্বৰ কাষ চাপে
কাৰণ: লঘুতৰৰ পৰা ঘনতৰ মাধ্যমত পোহৰৰ বেগ কমে, ফলত ই লম্বৰ কাষ চাপে।
46. যদি এখন অৱতল দাপোণৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য 20 চে.মি. আৰু লক্ষ্যবস্তু দাপোণৰ পৰা 40 চে.মি. দূৰত্বত থাকে, তেন্তে প্ৰতিবিম্বৰ দূৰত্ব কিমান?
a) 40 চে.মি.
b) 20 চে.মি.
c) 13.33 চে.মি.
d) 80 চে.মি.
উত্তৰ: a) 40 চে.মি.
কাৰণ: দাপোণ সূত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰি, 1/f = 1/u + 1/v, f = 20 cm, u = 40 cm, তেন্তে v = 40 cm।
47. পোহৰৰ অপবৰ্তন (Diffraction) কেতিয়া স্পষ্ট হয়?
a) পোহৰ সংকীর্ণ ছিদ্ৰৰ মাজেৰে যায়
b) পোহৰ প্ৰতিফলিত হয়
c) পোহৰৰ বেগ বৃদ্ধি পায়
d) পোহৰৰ ৰং পৃথক হয়
উত্তৰ: a) পোহৰ সংকীর্ণ ছিদ্ৰৰ মাজেৰে যায়
কাৰণ: যেতিয়া পোহৰ সংকীর্ণ ছিদ্ৰৰ মাজেৰে যায় আৰু বাধাৰ চাৰিওফালে বেঁকা হয় তাকে অপবৰ্তন বোলে।
48. উত্তল দাপোনে গঠন কৰা প্ৰতিবিম্বৰ বৈশিষ্ট্য কি?
a) সদায় সৎ
b) সদায় অসৎ
c) কেতিয়াবা সৎ
d) কেতিয়াবা অসৎ
উত্তৰ: b) সদায় অসৎ
কাৰণ: উত্তল দাপোন অপসাৰী প্ৰকৃতিৰ বাবে ই সদায় অসৎ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
49. লেনছৰ ক্ষমতা ঋণাত্মক হ’লে ই কি ধৰণৰ লেনছ?
a) উত্তল
b) অৱতল
c) সমতল
d) দ্বি-উত্তল
উত্তৰ: b) অৱতল
কাৰণ: অৱতল লেনছৰ ক্ষমতা ঋণাত্মক কাৰণ ই পোহৰ অপসাৰী কৰে।
50. উক্তি: অৱতল দাপোনে সৎ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰিব পাৰে। কাৰণ: ই পোহৰৰ ৰশ্মি অভিসাৰী কৰে।
a) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, আৰু কাৰণ উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
b) উক্তি সত্য, কিন্তু কাৰণ মিছা।
c) উক্তি মিছা, কিন্তু কাৰণ সত্য।
d) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা মিছা।
উত্তৰ: a) উক্তি আৰু কাৰণ দুয়োটা সত্য, আৰু কাৰণ উক্তিৰ শুদ্ধ ব্যাখ্যা।
কাৰণ: অৱতল দাপোনে পোহৰ অভিসাৰী কৰি সৎ প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰিব পাৰে।
FAQs – পোহৰ - প্রতিফলন আৰু প্রতিসৰণ
Focus Keywords: পোহৰ, প্রতিফলন, প্রতিসৰণ, দাপোণ, লেনছ, ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য, প্রতিসৰণাংক, SEBA Class 10 Science, HSLC 2026, অধ্যায় ১০
পোহৰৰ প্রতিফলন কি আৰু ইয়াৰ নিয়ম কি কি?
পোহৰৰ প্রতিফলন হৈছে পোহৰৰ ৰশ্মি কোনো পৃষ্ঠত আপতিত হৈ একে মাধ্যমলৈ উভতি অহা পৰিঘটনা। ইয়াৰ নিয়ম হ’ল: ১) আপতন কোণ প্ৰতিফলন কোণৰ সমান, আৰু ২) আপতিত ৰশ্মি, প্রতিফলিত ৰশ্মি আৰু লম্ব একেখন সমতলতে থাকে।
পোহৰৰ প্রতিসৰণ কি আৰু স্নেলৰ নিয়ম কি?
পোহৰৰ প্রতিসৰণ হৈছে পোহৰৰ ৰশ্মি এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এটা মাধ্যমলৈ যাওঁতে সামান্য বেঁকা হৈ গতি কৰা পৰিঘটনা। স্নেলৰ নিয়ম অনুসৰি: sin i / sin r = n (প্রতিসৰণাংক), য’ত i হৈছে আপতন কোণ আৰু r হৈছে প্রতিসৰণ কোণ।
অৱতল আৰু উত্তল দাপোণৰ মাজত পাৰ্থক্য কি?
অৱতল দাপোনে পোহৰ অভিসাৰী কৰে আৰু সৎ বা অসৎ প্রতিবিম্ব গঠন কৰিব পাৰে, যেনে টৰ্চ লাইটত ব্যৱহৃত হয়। উত্তল দাপোনে পোহৰ অপসাৰী কৰে আৰু সদায় অসৎ, সংকুচিত প্রতিবিম্ব গঠন কৰে, যেনে গাড়ীৰ পিছফালে চোৱা দাপোণত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
What is the summary of the main content of Chapter 10?
Chapter 10, "Light - Reflection and Refraction," covers the principles of reflection and refraction of light, properties of mirrors (plane, concave, convex) and lenses (convex, concave), image formation, lens formula, power of lenses, and refractive index. It also includes practical applications like mirrors in vehicles and lenses in optical devices.
What are the benefits of studying Chapter 10?
Studying Chapter 10 builds a strong understanding of light’s behavior, aiding preparation for HSLC 2026 exams. It helps students grasp concepts like reflection, refraction, and image formation, which are crucial for higher-level physics and practical applications like designing optical instruments and understanding vision correction.
