SEBA Class 10 Science Chapter 11 MCQs: মানুহৰ চকু আৰু বৰ্ণিল পৃথিৱী (The Human Eye and the Colourful World) | Assamese Medium
SEBA Class 10 Science Chapter 11 MCQs: The Human Eye and the Colourful World – SEBA Guide for HSLC 2026
Welcome to our comprehensive collection of SEBA Class 10 Science Chapter 11 MCQs The Human Eye and the Colourful World – a specially prepared set for Assamese medium students appearing in the HSLC 2026 exam. This chapter, “মানুহৰ চকু আৰু বৰ্ণিল পৃথিৱী”, is essential for understanding the science of vision and light, and these multiple-choice questions will guide you step-by-step.
These Class 10 Science Chapter 11 MCQs The Human Eye and the Colourful World focus on the structure and function of the human eye, defects of vision (e.g., myopia, hypermetropia), refraction of light, dispersion, and atmospheric phenomena like scattering and rainbows. With expertly designed questions, you'll gain a strong command over key topics for the Class 10 SEBA Science exam.
Practicing these MCQs from The Human Eye and the Colourful World Chapter 11 will help reinforce concepts from your NCERT textbook, including the working of the eye, lenses, and color perception. Each question includes clear explanations (ব্যাখ্যা) in Assamese, making it accessible for every student.
For complete success, combine your revision with other resources such as detailed notes on Chapter 11 The Human Eye and the Colourful World and official NCERT Class 10 Science. These Class 10 Science Chapter 11 MCQs The Human Eye and the Colourful World are your go-to tool for last-minute practice.
Whether you're targeting full marks or want a strong foundation in optics and vision, these SEBA Class 10 Science Chapter 11 MCQs will boost your confidence. Scroll below to explore the full question set, explanations, and table of contents.
SEBA Class 10 Science Chapter 11 MCQs
MCQs (1-20) – মানুহৰ চকু আৰু বৰ্ণিল পৃথিৱী
1. মানুহৰ চকুৰ কোনটো অংশই পোহৰৰ ৰশ্মি ফ’কাছ কৰি অক্ষিপটত প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে?
(a) কৰ্ণিয়া
(b) চকুৰ পতা
(c) চকুৰ লেন্স
(d) নেত্ৰ-স্নায়ু
উত্তৰ: (c) চকুৰ লেন্স
ব্যাখ্যা: চকুৰ লেন্সে পোহৰৰ ৰশ্মিক ফ’কাছ কৰি অক্ষিপটত স্পষ্ট প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
চিত্ৰ: মানুহৰ চকুৰ গঠন আৰু পোহৰ ফ’কাছ কৰা প্ৰক্ৰিয়া।
2. চকুৰ মণিৰ আকাৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰা অংশটোৰ নাম কি?
(a) কৰ্ণিয়া
(b) চকুৰ পতা
(c) অক্ষিপট
(d) চিলিয়াৰী পেশী
উত্তৰ: (b) চকুৰ পতা
ব্যাখ্যা: চকুৰ পতাই (আইৰিছ) পোহৰৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ মণিৰ আকাৰ সৰু ডাঙৰ কৰে।
3. সুস্থ চকুৰ স্পষ্ট দৃষ্টিৰ ন্যূনতম দূৰত্ব কিমান?
(a) 10 চে.মি.
(b) 25 চে.মি.
(c) 50 চে.মি.
(d) 100 চে.মি.
উত্তৰ: (b) 25 চে.মি.
ব্যাখ্যা: সুস্থ চকুৰ নিকট বিন্দু 25 চে.মি., য’ত বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা যায়।
4. মায়’পিয়া দৃষ্টি ত্ৰুটিৰ কাৰণ কি?
(a) চকুৰ লেন্সৰ বক্ৰতা কম হোৱা
(b) অক্ষিগোলকৰ দৈৰ্ঘ্য অত্যধিক হোৱা
(c) চিলিয়াৰী পেশী শক্তিশালী হোৱা
(d) অক্ষিপটৰ অক্ষমতা
উত্তৰ: (b) অক্ষিগোলকৰ দৈৰ্ঘ্য অত্যধিক হোৱা
ব্যাখ্যা: মায়’পিয়াত অক্ষিগোলকৰ দৈৰ্ঘ্য বেছি হোৱাৰ ফলত প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ আগত গঠন হয়।
চিত্ৰ: মায়’পিয়াত প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ আগত গঠন।
5. হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া দৃষ্টি ত্ৰুটি সংশোধনৰ বাবে কি ধৰণৰ লেন্স ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
(a) অৱতল লেন্স
(b) উত্তল লেন্স
(c) দ্বি-ফ’কাছ লেন্স
(d) প্ৰিজম লেন্স
উত্তৰ: (b) উত্তল লেন্স
ব্যাখ্যা: হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়াত প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ পিছফালে গঠন হয়, যাক উত্তল লেন্সৰ দ্বাৰা সংশোধন কৰা হয় ।
6. প্ৰেছবায়’পিয়া দৃষ্টি ত্ৰুটিৰ মূল কাৰণ কি?
(a) অক্ষিগোলকৰ দৈৰ্ঘ্য বৃদ্ধি
(b) চকুৰ লেন্সৰ নমনীয়তা কমি যোৱা
(c) কৰ্ণিয়াৰ অস্পষ্টতা
(d) নেত্ৰ-স্নায়ুৰ দুৰ্বলতা
উত্তৰ: (b) চকুৰ লেন্সৰ নমনীয়তা কমি যোৱা
ব্যাখ্যা: প্ৰেছবায়’পিয়াত বয়সৰ সৈতে লেন্সৰ নমনীয়তা কমি যায়, ফলত ওচৰৰ বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা নাপায়।
7. ছানি পৰা ৰোগৰ ফলত কি হয়?
(a) অক্ষিগোলকৰ দৈৰ্ঘ্য কমি যায়
(b) চকুৰ লেন্স অস্পষ্ট হৈ যায়
(c) চকুৰ পতাৰ কাৰ্যক্ষমতা হ্রাস পায়
(d) নেত্ৰ-স্নায়ুৰ সংযোগ বিচ্ছিন্ন হয়
উত্তৰ: (b) চকুৰ লেন্স অস্পষ্ট হৈ যায়
ব্যাখ্যা: ছানি পৰিলে চকুৰ লেন্স অস্পষ্ট হৈ দৃষ্টিশক্তি হ্রাস পায়।
8. প্ৰিজমৰ মাজেৰে পোহৰ পাৰ হ’লে কি ঘটে?
(a) পোহৰ বিচ্ছুৰণ হয়
(b) পোহৰ প্ৰতিফলিত হয়
(c) পোহৰ শোষিত হয়
(d) পোহৰ সম্পূৰ্ণৰূপে পাৰ হয়
উত্তৰ: (a) পোহৰ বিচ্ছুৰণ হয়
ব্যাখ্যা: প্ৰিজমে বগা পোহৰক সাতটা ৰঙত বিচ্ছুৰিত কৰে।
চিত্ৰ: প্ৰিজমৰ মাজেৰে বগা পোহৰৰ বিচ্ছুৰণ।
9. ৰামধেনু গঠনৰ বাবে কি প্ৰক্ৰিয়াৰ প্ৰয়োজন?
(a) প্ৰতিসৰণ, বিচ্ছুৰণ আৰু আভ্যন্তৰীণ প্ৰতিফলন
(b) শোষণ আৰু বিক্ষেপণ
(c) বিচ্যুতি আৰু প্ৰতিফলন
(d) পোহৰৰ সম্পূৰ্ণ শোষণ
উত্তৰ: (a) প্ৰতিসৰণ, বিচ্ছুৰণ আৰু আভ্যন্তৰীণ প্ৰতিফলন
ব্যাখ্যা: ৰামধেনু গঠনৰ বাবে পানীৰ টোপালত পোহৰৰ প্ৰতিসৰণ, বিচ্ছুৰণ আৰু আভ্যন্তৰীণ প্ৰতিফলন ঘটে।
10. বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰতিসৰণৰ ফলত কি ঘটনা দেখা যায়?
(a) তৰাৰ তিৰবিৰণি
(b) ৰামধেনুৰ গঠন
(c) আকাশৰ ৰঙা ৰং
(d) সূৰ্যৰ নীলা ৰং
উত্তৰ: (a) তৰাৰ তিৰবিৰণি
ব্যাখ্যা: বায়ুমণ্ডলৰ বিভিন্ন স্তৰৰ ঘনত্বৰ ফলত পোহৰৰ প্ৰতিসৰণৰ বাবে তৰাই তিৰবিৰায়।
11. টিণ্ডেল পৰিঘটনা কি?
(a) পোহৰৰ বিচ্ছুৰণ
(b) পোহৰৰ বিক্ষেপণৰ ফলত পোহৰৰ গতিপথ দৃশ্যমান হোৱা
(c) পোহৰৰ প্ৰতিসৰণ
(d) পোহৰৰ শোষণ
উত্তৰ: (b) পোহৰৰ বিক্ষেপণৰ ফলত পোহৰৰ গতিপথ দৃশ্যমান হোৱা
ব্যাখ্যা: টিণ্ডেল পৰিঘটনাত কলয়ডীয় কণাৰ দ্বাৰা পোহৰৰ বিক্ষেপণৰ ফলত পোহৰৰ পথ দৃশ্যমান হয়।
12. আকাশৰ ৰং নীলা দেখাৰ মূল কাৰণ কি?
(a) ৰঙা ৰঙৰ বিক্ষেপণ
(b) নীলা ৰঙৰ অধিক বিক্ষেপণ
(c) সেউজীয়া ৰঙৰ শোষণ
(d) বেঙুনীয়া ৰঙৰ প্ৰতিসৰণ
উত্তৰ: (b) নীলা ৰঙৰ অধিক বিক্ষেপণ
ব্যাখ্যা: নীলা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱাৰ ফলত ই বায়ুমণ্ডলত অধিক বিক্ষেপিত হয়।
চিত্ৰ: নীলা ৰঙৰ অধিক বিক্ষেপণৰ ফলত আকাশৰ ৰং নীলা হোৱাৰ দৃশ্য।
13. বিপদ সংকেতৰ ৰং ৰঙা কিয়?
(a) ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম
(b) ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি
(c) ৰঙা ৰং বেছি শোষিত হয়
(d) ৰঙা ৰং অধিক প্ৰতিফলিত হয়
উত্তৰ: (b) ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি
ব্যাখ্যা: ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি হোৱাৰ ফলত ই কম বিক্ষেপিত হয় আৰু দূৰৰ পৰা স্পষ্ট হয়।
14. নেত্ৰদানৰ বাবে মৃত্যুৰ কিমান সময়ৰ ভিতৰত চকু আঁতৰাব লাগে?
(a) ১-২ ঘণ্টা
(b) ৪-৫ ঘণ্টা
(c) ৬-৭ ঘণ্টা
(d) ৮-৯ ঘণ্টা
উত্তৰ: (b) ৪-৫ ঘণ্টা
ব্যাখ্যা: নেত্ৰদানৰ বাবে মৃত্যুৰ ৪-৫ ঘণ্টাৰ ভিতৰত চকু আঁতৰাব লাগে যাতে কৰ্ণিয়া ক্ষতিগ্ৰস্ত নহয়।
15. কোন ৰোগীয়ে নেত্ৰদান কৰিব নোৱাৰে?
(a) মধুমেহ ৰোগী
(b) হেপাটাইটিছ বি ৰোগী
(c) ছানি পৰা ৰোগী
(d) হাঁপানী ৰোগী
উত্তৰ: (b) হেপাটাইটিছ বি ৰোগী
ব্যাখ্যা: হেপাটাইটিছ বিৰ দৰে সংক্ৰামক ৰোগ থকা ব্যক্তিয়ে নেত্ৰদান কৰিব নোৱাৰে।
16. বগা পোহৰৰ বিচ্ছুৰণৰ ফলত কিমানটা ৰং দেখা যায়?
(a) ৫টা
(b) ৬টা
(c) ৭টা
(d) ৮টা
উত্তৰ: (c) ৭টা
ব্যাখ্যা: বগা পোহৰৰ বিচ্ছুৰণত সাতটা ৰং (VIBGYOR) দেখা যায়।
17. ৰামধেনুত কোন ৰং সৰ্বাধিক বেঁকা হয়?
(a) ৰঙা
(b) বেঙুনীয়া
(c) হালধীয়া
(d) সেউজীয়া
উত্তৰ: (b) বেঙুনীয়া
ব্যাখ্যা: বেঙুনীয়া ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱাৰ ফলত ই সৰ্বাধিক বেঁকা হয়।
18. চকুৰ অক্ষিপটত কি ধৰণৰ প্ৰতিবিম্ব গঠন হয়?
(a) সৎ, ওলোটা আৰু সমান আকাৰৰ
(b) সৎ, ওলোটা আৰু সৰু
(c) অসৎ, থিয় আৰু ডাঙৰ
(d) সৎ, থিয় আৰু সৰু
উত্তৰ: (b) সৎ, ওলোটা আৰু সৰু
ব্যাখ্যা: অক্ষিপটত সৎ, ওলোটা আৰু সৰু প্ৰতিবিম্ব গঠন হয়।
19. বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰতিসৰণৰ ফলত সূৰ্যোদয় কিমান সময়ৰ আগত দেখা যায়?
(a) ১ মিনিট
(b) ২ মিনিট
(c) ৩ মিনিট
(d) ৪ মিনিট
উত্তৰ: (b) ২ মিনিট
ব্যাখ্যা: বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰতিসৰণৰ ফলত সূৰ্যোদয় প্ৰায় ২ মিনিট আগত দেখা যায়।
20. চকুৰ কোনটো অংশই পোহৰক বৈদ্যুতিক সংকেতলৈ ৰূপান্তৰিত কৰে?
(a) কৰ্ণিয়া
(b) অক্ষিপট
(c) চকুৰ পতা
(d) নেত্ৰমেদ
উত্তৰ: (b) অক্ষিপট
ব্যাখ্যা: অক্ষিপটৰ ফটোৰিচেপ্টৰ কোষে পোহৰক বৈদ্যুতিক সংকেতলৈ ৰূপান্তৰিত কৰে।
MCQs (21-40) – মানৱ চকু আৰু বৰ্ণাঢ্য জগত
21. এজন ব্যক্তিয়ে ২ মিটাৰৰ বাহিৰৰ বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা নাপায়। তেওঁৰ কি দৃষ্টি ত্ৰুটি হ’ব পাৰে?
(a) মায়’পিয়া
(b) হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া
(c) প্ৰেছবায়’পিয়া
(d) ছানি পৰা
উত্তৰ: (a) মায়’পিয়া
ব্যাখ্যা: মায়’পিয়াত দূৰৰ বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা নাযায়।
22. মায়’পিয়াত প্ৰতিবিম্ব ক’ত গঠন হয়?
(a) অক্ষিপটৰ পিছফালে
(b) অক্ষিপটৰ আগত
(c) অক্ষিপটত
(d) লেন্সৰ ওপৰত
উত্তৰ: (b) অক্ষিপটৰ আগত
ব্যাখ্যা: মায়’পিয়াত প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ আগত গঠন হয়।
23. হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া সংশোধনৰ বাবে উত্তল লেন্স কিয় ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
(a) পোহৰৰ বিক্ষেপণৰ বাবে
(b) প্ৰতিবিম্বক অক্ষিপটত ফ’কাছ কৰিবলৈ
(c) পোহৰৰ শোষণৰ বাবে
(d) পোহৰৰ বিচ্ছুৰণৰ বাবে
উত্তৰ: (b) প্ৰতিবিম্বক অক্ষিপটত ফ’কাছ কৰিবলৈ
ব্যাখ্যা: উত্তল লেন্সে পোহৰক অধিক ফ’কাছ কৰি প্ৰতিবিম্বক অক্ষিপটত গঠন কৰে।
24. প্ৰেছবায়’পিয়াত কিয় দ্বি-ফ’কাছ লেন্সৰ প্ৰয়োজন?
(a) দূৰৰ আৰু ওচৰৰ বস্তু দুয়োটা স্পষ্টকৈ দেখিবলৈ
(b) পোহৰৰ তীব্ৰতা কমাবলৈ
(c) ৰঙৰ বিচ্ছুৰণৰ বাবে
(d) চকুৰ লেন্সৰ বক্ৰতা বৃদ্ধিৰ বাবে
উত্তৰ: (a) দূৰৰ আৰু ওচৰৰ বস্তু দুয়োটা স্পষ্টকৈ দেখিবলৈ
ব্যাখ্যা: দ্বি-ফ’কাছ লেন্সে দূৰৰ আৰু ওচৰৰ দৃষ্টি সংশোধন কৰে।
25. সূৰ্যোদয়ৰ সময়ত সূৰ্য ৰঙা দেখাৰ কাৰণ কি?
(a) নীলা ৰঙৰ পোহৰৰ বিক্ষেপণ বেছি হয়
(b) ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি হোৱাৰ বাবে কম বিক্ষেপিত হয়
(c) বায়ুমণ্ডলৰ ঘনত্ব কমি যায়
(d) পোহৰৰ প্ৰতিফলন বৃদ্ধি পায়
উত্তৰ: (b) ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি হোৱাৰ বাবে কম বিক্ষেপিত হয়
ব্যাখ্যা: ৰঙা পোহৰৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি হোৱাৰ ফলত ই কম বিক্ষেপিত হয় আৰু সূৰ্যোদয়ৰ সময়ত ইয়াক ৰঙা দেখা যায়।
চিত্ৰ: সূৰ্যোদয়ৰ সময়ত ৰঙা ৰঙৰ কাৰণ।
26. ৰামধেনু সদায় সূৰ্যৰ বিপৰীত দিশত কিয় দেখা যায়?
(a) পোহৰৰ সম্পূৰ্ণ প্ৰতিফলনৰ বাবে
(b) সূৰ্যৰ পোহৰৰ প্ৰতিফলন আৰু পানীৰ টোপালত হোৱা বিচ্ছূৰণৰ হোৱাৰ বাবে
(c) পোহৰৰ শোষণৰ বাবে
(d) বায়ুমণ্ডলৰ ঘনত্ব বৃদ্ধিৰ বাবে
উত্তৰ: (b) সূৰ্যৰ পোহৰৰ প্ৰতিফলন আৰু পানীৰ টোপালত হোৱা বিচ্ছূৰণৰ হোৱাৰ বাবে
ব্যাখ্যা: ৰামধেনু গঠনৰ বাবে পানীৰ টোপালত পোহৰৰ প্ৰতিসৰণ, বিচ্ছুৰণ আৰু প্ৰতিফলন ঘটে, যি সূৰ্যৰ বিপৰীত দিশত দেখা যায়।
27. তৰাৰ তিৰবিৰণিৰ মূল কাৰণ কি?
(a) পোহৰৰ বিচ্ছুৰণ
(b) বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰতিসৰণ
(c) পোহৰৰ শোষণ
(d) পোহৰৰ সম্পূৰ্ণ প্ৰতিফলন
উত্তৰ: (b) বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰতিসৰণ
ব্যাখ্যা: বায়ুমণ্ডলৰ ঘনত্বৰ বিভিন্ন স্তৰৰ ফলত পোহৰৰ প্ৰতিসৰণৰ বাবে তৰাই তিৰবিৰায়।
28. আকাশ নীলা দেখাৰ কাৰণ কি?
(a) ৰঙা ৰঙৰ পোহৰৰ বিক্ষেপণ
(b) নীলা ৰঙৰ পোহৰৰ অধিক বিক্ষেপণ
(c) সূৰ্যৰ পোহৰৰ প্ৰতিফলন
(d) বেঙুনীয়া ৰঙৰ শোষণ
উত্তৰ: (b) নীলা ৰঙৰ পোহৰৰ অধিক বিক্ষেপণ
ব্যাখ্যা: নীলা পোহৰৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱাৰ ফলত ই অধিক বিক্ষেপণ হয় যাৰ বাবে আকাশ নীলা দেখা যায়।
29. বিপদ সংকেতৰ ৰঙা ৰং কিয় স্পষ্টকৈ দেখা যায়?
(a) ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱাৰ বাবে
(b) ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি হোৱাৰ বাবে
(c) ৰঙা ৰং বেছি শোষিত হয়
(d) ৰঙা ৰং প্ৰতিফলিত নহয়
উত্তৰ: (b) ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি হোৱাৰ বাবে
ব্যাখ্যা: ৰঙা পোহৰ কম বিক্ষেপিত হয়, ফলত দূৰৰ পৰা স্পষ্টকৈ দেখা যায়।
30. নেত্ৰদানৰ জৰিয়তে কি ধৰণৰ অন্ধতাৰ চিকিৎসা কৰা হয়?
(a) অক্ষিপটজনিত অন্ধতা
(b) কৰ্ণিয়াজনিত অন্ধতা
(c) নেত্ৰ-স্নায়ুজনিত অন্ধতা
(d) লেন্সজনিত অন্ধতা
উত্তৰ: (b) কৰ্ণিয়াজনিত অন্ধতা
ব্যাখ্যা: নেত্ৰদানৰ জৰিয়তে কৰ্ণিয়াৰ ক্ষতিৰ ফলত হোৱা অন্ধতাৰ চিকিৎসা কৰা হয়।
31. প্ৰিজমৰ দ্বাৰা বগা পোহৰৰ বিচ্ছুৰণত কোনটো ৰং সৰ্বনিম্ন বেঁকা হয়?
(a) বেঙুনীয়া
(b) নীলা
(c) ৰঙা
(d) সেউজীয়া
উত্তৰ: (c) ৰঙা
ব্যাখ্যা: ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি হোৱাৰ ফলত ই সৰ্বনিম্ন বেঁকা হয়।
32. চকুৰ উপযোজন ক্ষমতা হ্ৰাস পালে কি ত্ৰুটি হ’ব পাৰে?
(a) মায়’পিয়া
(b) হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া
(c) প্ৰেছবায়’পিয়া
(d) ছানি পৰা
উত্তৰ: (c) প্ৰেছবায়’পিয়া
ব্যাখ্যা: উপযোজন ক্ষমতা হ্ৰাস পালে প্ৰেছবায়’পিয়া হয়, য’ত ওচৰৰ বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা নাযায়।
33. গ্ৰহবোৰ তিৰবিৰাই নাথাকে কিয়?
(a) গ্ৰহবোৰৰ পোহৰ পৃথিৱীৰ ওচৰত থাকে
(b) গ্ৰহবোৰ বিন্দু উৎস হিচাপে কাম কৰে
(c) গ্ৰহবোৰৰ পোহৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ গড় মান শূন্য হয়
(d) গ্ৰহবোৰৰ পোহৰ বিক্ষেপিত নহয়
উত্তৰ: (c) গ্ৰহবোৰৰ পোহৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ গড় মান শূন্য হয়
ব্যাখ্যা: গ্ৰহবোৰ বৃহৎ আকাৰৰ ফলত পোহৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ গড় মান শূন্য হয়, সেয়েহে গ্ৰহবোৰ তিৰবিৰাই নাথাকে ।
34. বায়ুমণ্ডল নাথাকিলে আকাশৰ ৰং কেনেকুৱা দেখা গ’লহেঁতেন?
(a) নীলা
(b) ৰঙা
(c) এন্ধাৰ
(d) বগা
উত্তৰ: (c) এন্ধাৰ
ব্যাখ্যা: বায়ুমণ্ডল নাথাকিলে পোহৰৰ বিক্ষেপণ নহ’লহেঁতেন, ফলত আকাশ এন্ধাৰ দেখা গ’লহেঁতেন।
35. ছানি পৰা ৰোগৰ চিকিৎসা কেনেকৈ কৰা হয়?
(a) অৱতল লেন্সৰ দ্বাৰা
(b) উত্তল লেন্সৰ দ্বাৰা
(c) অস্ত্ৰোপচাৰৰ দ্বাৰা
(d) স্পৰ্শ লেন্সৰ দ্বাৰা
উত্তৰ: (c) অস্ত্ৰোপচাৰৰ দ্বাৰা
ব্যাখ্যা: চকুত ছানি পৰা চিকিৎসাৰ বাবে অস্পষ্ট হোৱা লেন্স অস্ত্ৰোপচাৰৰ দ্বাৰা সলনি কৰা হয়।
36. প্ৰিজমৰ মাজেৰে পোহৰ পাৰ হ’লে বিচ্যুতি কোণে কি বুজায়?
(a) আপতিত ৰশ্মি আৰু প্ৰিজমৰ কোণৰ মাজৰ কোণ
(b) নিৰ্গত ৰশ্মি আৰু আপতিত ৰশ্মিৰ মাজৰ কোণ
(c) প্ৰিজমৰ দুটা পৃষ্ঠৰ মাজৰ কোণ
(d) পোহৰৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্যৰ পৰিৱৰ্তন
উত্তৰ: (b) নিৰ্গত ৰশ্মি আৰু আপতিত ৰশ্মিৰ মাজৰ কোণ
ব্যাখ্যা: বিচ্যুতি কোণ হৈছে আপতিত আৰু নিৰ্গত ৰশ্মিৰ মাজৰ কোণ।
37. নীলা ৰঙৰ পোহৰৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱাৰ ফলত কি ঘটে?
(a) ই অধিক শোষিত হয়
(b) ই অধিক বিক্ষেপিত হয়
(c) ই কম প্ৰতিসৰিত হয়
(d) ই সম্পূৰ্ণ প্ৰতিফলিত হয়
উত্তৰ: (b) ই অধিক বিক্ষেপিত হয়
ব্যাখ্যা: নীলা পোহৰৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱাৰ ফলত ই অধিক বিক্ষেপিত হয়।
38. সূৰ্যোদয়ৰ সময়ত বায়ুমণ্ডলৰ মাজেৰে পোহৰে কিমান দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰে?
(a) কম দূৰত্ব
(b) মধ্যমীয়া দূৰত্ব
(c) অধিক দূৰত্ব
(d) শূন্য দূৰত্ব
উত্তৰ: (c) অধিক দূৰত্ব
ব্যাখ্যা: সূৰ্যোদয়ত পোহৰে বায়ুমণ্ডলৰ মাজেৰে অধিক দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰে।
39. চকুৰ লেন্সৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য সলনি কৰাৰ বাবে কোনটো পেশী জড়িত?
(a) অক্ষিপটৰ পেশী
(b) চকুৰ পতাৰ পেশী
(c) চিলিয়াৰী পেশী
(d) নেত্ৰ-স্নায়ুৰ পেশী
উত্তৰ: (c) চিলিয়াৰী পেশী
ব্যাখ্যা: চিলিয়াৰী পেশীয়ে লেন্সৰ বক্ৰতা সলনি কৰি ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।
40. নিউটনে কেনেকৈ প্ৰমাণ কৰিছিল যে বগা পোহৰ সাতটা ৰঙৰ মিশ্ৰণ?
(a) দুটা প্ৰিজমৰ সহায়ত
(b) এখন লেন্সৰ সহায়ত
(c) পোহৰৰ বিক্ষেপণৰ দ্বাৰা
(d) পোহৰৰ শোষণৰ দ্বাৰা
উত্তৰ: (a) দুটা প্ৰিজমৰ সহায়ত
ব্যাখ্যা: নিউটনে দুটা প্ৰিজম ব্যৱহাৰ কৰি বগা পোহৰক 7টা পোহৰলৈ বিচ্ছুৰণ কৰি পিছত পুনৰ তাক মিলিত কৰি বগা পোহৰলৈ ৰূপান্তৰ কৰি প্ৰমাণ কৰিছিল।
চিত্ৰ: নিউটনৰ প্ৰিজম পৰীক্ষা।
MCQs (41-58) – মানৱ চকু আৰু বৰ্ণাঢ্য জগত
41. এজন ব্যক্তিৰ চকুৰ দূৰ বিন্দু ২ মিটাৰ। তেওঁৰ দৃষ্টি ত্ৰুটি সংশোধনৰ বাবে কি ধৰণৰ লেন্সৰ প্ৰয়োজন?
(a) উত্তল লেন্স
(b) অৱতল লেন্স
(c) দ্বি-ফ’কাছ লেন্স
(d) প্লেন লেন্স
উত্তৰ: (b) অৱতল লেন্স
ব্যাখ্যা: দূৰ বিন্দু ২ মিটাৰ হ’লে মায়’পিয়া হয়, যাক অৱতল লেন্সে সংশোধন কৰে।
42. এজন ব্যক্তিৰ নিকট বিন্দু ৫০ চে.মি.। তেওঁৰ দৃষ্টি ত্ৰুটি কি হ’ব পাৰে?
(a) মায়’পিয়া
(b) হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া
(c) প্ৰেছবায়’পিয়া
(d) ছানি পৰা
উত্তৰ: (c) প্ৰেছবায়’পিয়া
ব্যাখ্যা: নিকট বিন্দু ৫০ চে.মি. হ’লে প্ৰেছবায়’পিয়া হয়।
43. এজন ব্যক্তিৰ চকুৰ দৃষ্টি ত্ৰুটি সংশোধনৰ বাবে -২.০ ডি ক্ষমতাৰ লেন্সৰ প্ৰয়োজন। তেওঁৰ দৃষ্টি ত্ৰুটি কি?
(a) হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া
(b) মায়’পিয়া
(c) প্ৰেছবায়’পিয়া
(d) ছানি পৰা
উত্তৰ: (b) মায়’পিয়া
ব্যাখ্যা: ঋণাত্মক ক্ষমতাৰ লেন্স মায়’পিয়াৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
44. এজন ব্যক্তিৰ চকুৰ নিকট বিন্দু 50 চে.মি.। তেওঁৰ দৃষ্টি ত্ৰুটি সংশোধনৰ বাবে কি ক্ষমতাৰ লেন্সৰ প্ৰয়োজন?
(a) +২.০ ডি
(b) -২.০ ডি
(c) +১.০ ডি
(d) -১.০ ডি
উত্তৰ: (a) +২.০ ডি
ব্যাখ্যা: নিকট বিন্দু 50 চে.মি. হ’লে, লেন্সৰ ক্ষমতা = 1/0.5 = +2.0 D।
45. এটা প্ৰিজমৰ মাজেৰে বগা পোহৰ পাৰ হ’লে কোনটো ৰং সৰ্বাধিক বিচ্যুতি ঘটায়?
(a) ৰঙা
(b) বেঙুনীয়া
(c) সেউজীয়া
(d) হালধীয়া
উত্তৰ: (b) বেঙুনীয়া
ব্যাখ্যা: বেঙুনীয়া ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱাৰ ফলত ই সৰ্বাধিক বিচ্যুতি ঘটে।
46. এজন ব্যক্তিৰ চকুৰ লেন্সৰ বক্ৰতা অত্যধিক হ'লে তেওঁৰ দৃষ্টি ত্ৰুটি কি হ’ব পাৰে?
(a) হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া
(b) মায়’পিয়া
(c) প্ৰেছবায়’পিয়া
(d) ছানি পৰা
উত্তৰ: (b) মায়’পিয়া
ব্যাখ্যা: অত্যধিক বক্ৰতাৰ ফলত প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ আগত গঠন হয়, যি মায়’পিয়াৰ লক্ষণ।
47. এটা বস্তু ২ মিটাৰ দূৰত্বত ৰাখিলে স্পষ্টকৈ দেখা নাযায়। এই ত্ৰুটি সংশোধনৰ বাবে লেন্সৰ ক্ষমতা কিমান হ’ব লাগিব?
(a) +০.৫ ডি
(b) -০.৫ ডি
(c) +২.০ ডি
(d) -২.০ ডি
উত্তৰ: (b) -০.৫ ডি
ব্যাখ্যা: দূৰ বিন্দু ২ মিটাৰ হ’লে, লেন্সৰ ক্ষমতা = -1/2 = -0.5 D।
48. এজন ব্যক্তিৰ দৃষ্টি ত্ৰুটিৰ বাবে +১.৫ D ক্ষমতাৰ লেন্সৰ প্ৰয়োজন। তেওঁৰ ত্ৰুটি কি?
(a) মায়’পিয়া
(b) হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া
(c) প্ৰেছবায়’পিয়া
(d) ছানি পৰা
উত্তৰ: (b) হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া
ব্যাখ্যা: ধনাত্মক ক্ষমতাৰ লেন্স হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়াৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
49. এটা প্ৰিজমৰ দ্বাৰা পোহৰৰ বিচ্ছুৰণ হ'লে কোনটো ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য সৰ্বাধিক হ'ব?
(a) বেঙুনীয়া
(b) নীলা
(c) ৰঙা
(d) সেউজীয়া
উত্তৰ: (c) ৰঙা
ব্যাখ্যা: ৰঙা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য সৰ্বাধিক হয়।
50. সূৰ্যোদয়ৰ সময়ত সূৰ্যৰ পোহৰ বায়ুমণ্ডলৰ মাজেৰে অধিক দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ ফলত কি ঘটে?
(a) নীলা ৰং অধিক বিক্ষেপিত হয়
(b) ৰঙা ৰং অধিক বিক্ষেপিত হয়
(c) ৰঙা ৰং কম বিক্ষেপিত হয়
(d) সকলো ৰং সমানে বিক্ষেপিত হয়
উত্তৰ: (c) ৰঙা ৰং কম বিক্ষেপিত হয়
ব্যাখ্যা: ৰঙা পোহৰ কম বিক্ষেপিত হয়, ফলত সূৰ্যোদয়ত সূৰ্যটো ৰঙা দেখা যায়।
51. উক্তি: মায়’পিয়াত দূৰৰ বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা নাযায়।
কাৰণ: প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ আগত গঠন হয়।
বিকল্প:
(a) A আৰু R দুয়োটা সত্য, আৰু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা কৰে।
(b) A আৰু R দুয়োটা সত্য, কিন্তু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা নকৰে।
(c) A সত্য, কিন্তু R অসত্য।
(d) A অসত্য, কিন্তু R সত্য।
উত্তৰ: (a) A আৰু R দুয়োটা সত্য, আৰু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা কৰে।
ব্যাখ্যা: মায়’পিয়াত প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ আগত গঠন হয়, যাৰ ফলত দূৰৰ বস্তু স্পষ্ট নহয়।
52. উক্তি: সূৰ্যোদয়ৰ সময়ত সূৰ্য ৰঙা দেখা যায়।
কাৰণ: নীলা ৰঙৰ পোহৰ অধিক বিক্ষেপিত হয়।
বিকল্প:
(a) A আৰু R দুয়োটা সত্য, আৰু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা কৰে।
(b) A আৰু R দুয়োটা সত্য, কিন্তু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা নকৰে।
(c) A সত্য, কিন্তু R অসত্য।
(d) A অসত্য, কিন্তু R সত্য।
উত্তৰ: (c) A সত্য, কিন্তু R অসত্য।
ব্যাখ্যা: সূৰ্যোদয়ত ৰঙা ৰং কম বিক্ষেপিত হয়, নীলা ৰং নহয়।
53. উক্তি: আকাশৰ ৰং নীলা দেখা যায়।
কাৰণ: নীলা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য বেছি হোৱাৰ বাবে ই অধিক বিক্ষেপিত হয়।
বিকল্প:
(a) A আৰু R দুয়োটা সত্য, আৰু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা কৰে।
(b) A আৰু R দুয়োটা সত্য, কিন্তু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা নকৰে।
(c) A সত্য, কিন্তু R অসত্য।
(d) A অসত্য, কিন্তু R সত্য।
উত্তৰ: (c) A সত্য, কিন্তু R অসত্য।
ব্যাখ্যা: নীলা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱাৰ ফলত ই অধিক বিক্ষেপিত হয়।
54. উক্তি: প্ৰেছবায়’পিয়াৰ বাবে দ্বি-ফ’কাছ লেন্স ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
কাৰণ: চকুৰ লেন্সৰ উপযোজন ক্ষমতা কমি যায়।
বিকল্প:
(a) A আৰু R দুয়োটা সত্য, আৰু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা কৰে।
(b) A আৰু R দুয়োটা সত্য, কিন্তু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা নকৰে।
(c) A সত্য, কিন্তু R অসত্য।
(d) A অসত্য, কিন্তু R সত্য।
উত্তৰ: (a) A আৰু R দুয়োটা সত্য, আৰু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা কৰে।
ব্যাখ্যা: প্ৰেছবায়’পিয়াত উপযোজন ক্ষমতা কমি যায়, সেয়েহে দ্বি-ফ’কাছ লেন্সৰ দ্বাৰা ইয়াক সংশোধন কৰা হয়।
55. উক্তি: তৰা তিৰবিৰায় কিন্তু গ্ৰহবোৰ তিৰবিৰাই নাথাকে।
কাৰণ: গ্ৰহবোৰৰ পোহৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ গড় মান শূন্য হয়।
বিকল্প:
(a) A আৰু R দুয়োটা সত্য, আৰু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা কৰে।
(b) A আৰু R দুয়োটা সত্য, কিন্তু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা নকৰে।
(c) A সত্য, কিন্তু R অসত্য।
(d) A অসত্য, কিন্তু R সত্য।
উত্তৰ: (a) A আৰু R দুয়োটা সত্য, আৰু R এ A ক সঠিকভাৱে ব্যাখ্যা কৰে।
ব্যাখ্যা: গ্ৰহবোৰৰ পোহৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ গড় মান শূন্য হয়, ফলত ই তিৰেবিৰাই নাথাকে।
56. নিম্নলিখিত কোনবোৰ কাৰণৰ বাবে মায়’পিয়া হ’ব পাৰে?
(a) অক্ষিগোলকৰ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱা
(b) চকুৰ লেন্সৰ বক্ৰতা অত্যধিক হোৱা
(c) চিলিয়াৰী পেশীৰ দুৰ্বলতা
(d) অক্ষিপটৰ অক্ষমতা
উত্তৰ: (b) চকুৰ লেন্সৰ বক্ৰতা অত্যধিক হোৱা
ব্যাখ্যা: যেতিয়া চকুৰ লেন্সৰ বক্ৰতা অত্যধিক বা অক্ষিগোলকৰ দৈৰ্ঘ্য বেছি হয়, তেতিয়া মায়’পিয়া হয় । ফলত প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ আগত গঠন হয়।
57. ৰামধেনুৰ গৌণ ৰঙৰ ক্ৰম কেনেকুৱা?
(a) VIBGYOR
(b) ROYGBIV
(c) BIVGYOR
(d) YOBIVGR
উত্তৰ: (b) ROYGBIV
ব্যাখ্যা: গৌণ ৰামধেনুত ৰঙৰ ক্ৰম প্ৰাথমিক ৰামধেনুৰ বিপৰীত, অৰ্থাৎ ৰঙাৰ পৰা বেঙুনীয়ালৈ (ROYGBIV)।
চিত্ৰ: গৌণ ৰামধেনুৰ ৰঙৰ ক্ৰম।
58. টিণ্ডেল পৰিঘটনা কোন ধৰণৰ মাধ্যমত সৰ্বাধিক পৰিলক্ষিত হয়?
(a) স্বচ্ছ মাধ্যম
(b) কলয়ডীয় মাধ্যম
(c) অস্বচ্ছ মাধ্যম
(d) শূন্য মাধ্যম
উত্তৰ: (b) কলয়ডীয় মাধ্যম
ব্যাখ্যা: টিণ্ডেল পৰিঘটনা কলয়ডীয় মাধ্যমত (যেনে কুঁৱলী বা দুগ্ধ) পোহৰৰ বিক্ষেপণৰ ফলত সৰ্বাধিক পৰিলক্ষিত হয়।
FAQs Class 10 Science Chapter 11 MCQs Human Eye and the Colourful World
মায়’পিয়া আৰু হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়াৰ মাজত পাৰ্থক্য কি?
মায়’পিয়াত দূৰৰ বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা নাযায় কাৰণ প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ আগত গঠন হয়, আৰু ইয়াক অৱতল লেন্সৰ দ্বাৰা সংশোধন কৰা হয়। হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়াত ওচৰৰ বস্তু স্পষ্টকৈ দেখা নাযায় কাৰণ প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ পিছফালে গঠন হয়, আৰু ইয়াক উত্তল লেন্সৰ দ্বাৰা সংশোধন কৰা হয়।
ৰামধেনু কেনেকৈ গঠন হয়?
ৰামধেনু গঠন হয় পানীৰ টোপালত সূৰ্যৰ পোহৰৰ প্ৰতিসৰণ, বিচ্ছুৰণ, আৰু আভ্যন্তৰীণ প্ৰতিফলনৰ ফলত। সাধাৰণতে বগা পোহৰ সাতটা ৰঙত বিভক্ত হয়, যি VIBGYOR ক্ৰমত দেখা যায়।
আকাশ নীলা দেখাৰ কাৰণ কি?
আকাশ নীলা দেখা যায় নীলা ৰঙৰ বিক্ষেপণৰ ফলত। নীলা ৰঙৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য কম হোৱাৰ বাবে ই বায়ুমণ্ডলত অধিক বিক্ষেপিত হয়।
নেত্ৰদানৰ গুৰুত্ব কি?
নেত্ৰদানৰ জৰিয়তে কৰ্ণিয়াজনিত অন্ধতাৰ চিকিৎসা কৰা হয়, যাৰ ফলত অন্ধ ব্যক্তিয়ে দৃষ্টিশক্তি ঘূৰাই পাব পাৰে। মৃত্যুৰ ৪-৫ ঘণ্টাৰ ভিতৰত চকু সংগ্ৰহ কৰিলে কৰ্ণিয়া ব্যৱহাৰৰ উপযোগী হয়।
টিণ্ডেল পৰিঘটনা কি?
টিণ্ডেল পৰিঘটনা হৈছে কলয়ডীয় মাধ্যমত পোহৰৰ বিক্ষেপণৰ ফলত পোহৰৰ গতিপথ দৃশ্যমান হোৱাৰ পৰিঘটনা, যেনে কুঁৱলী ।
