Question Answers Chapter 11: মানুহৰ চকু আৰু বৰ্ণিল পৃথিৱী

7. দূৰ দৃষ্টিগ্ৰস্ততাৰ সংশোধন দেখুৱাই ৰশ্মিচিত্ৰ অংকন কৰা। দূৰ দৃষ্টিগ্ৰস্ত চকু এটাৰ বাবে নিকট বিন্দু 1 m। এই বিকাৰৰ সংশোধনৰ বাবে প্ৰয়োজন হোৱা লেন্সৰ ক্ষমতা কিমান? ধৰি লোৱা স্বাভাবিক চকুৰ বাবে নিকট বিন্দু 25 cm।

উত্তৰ: দূৰ দৃষ্টিগ্ৰস্ততা (হাইপাৰমেট্ৰ’পিয়া)ত ওচৰৰ বস্তুৰ প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটৰ পিছফালে গঠন হয়।

প্ৰথম চিত্ৰ: বস্তুৰ পৰা পোহৰ চকুৰ লেন্সত প্ৰতিসৰিত হৈ অক্ষিপটৰ পিছফালে প্ৰতিবিম্ব গঠন কৰে।
দ্বিতীয় চিত্ৰ: উত্তল লেন্স (Convex Lens) ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উত্তল লেন্সে পোহৰ অভিসাৰী কৰি প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটত সঠিকভাৱে ফ’কাছ কৰে।

লেন্সৰ ক্ষমতা গণনা:

দিয়া আছে,

লেন্সৰ সূত্ৰৰ পৰা:

ক্ষমতা: 

P=1/f=1/0.33331​ ≈3ডায়’প্টাৰ

সেয়েহে, লেন্সৰ ক্ষমতা = +3 ডায়’প্টাৰ (উত্তল লেন্স)।

8. সাধাৰণ চকুৱে এটা 25 cmতকৈ ওচৰত ৰখা বস্তু দেখা নাপায় কিয়?

উত্তৰ: সাধাৰণ চকুৱে ২৫ ছে.মি.তকৈ ওচৰৰ বস্তু দেখা নাপায় । কাৰণ চকুৰ লেন্সে ইয়াৰ ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য সলনি কৰি ইমান ওচৰৰ বস্তু ফ’কাছ কৰিব নোৱাৰে। ফলত বস্তুৰ প্ৰতিবিম্ব চকুৰ পৰ্দাত (ৰেটিনাত) স্পষ্টভাৱে নপৰে আৰু বস্তুটো অস্পষ্ট দেখা যায়।

সাধাৰণতে চকুৰ “নিকট বিন্দু” (স্পষ্টকৈ দেখিব পৰা আটাইতকৈ ওচৰৰ দূৰত্ব) ২৫ ছে.মি. হয়।

9. চকুৰ পৰা লক্ষ্যবস্তুৰ দূৰত্ব বঢ়াই নিলে চকুৰ ভিতৰত প্ৰতিবিম্বৰ দূৰত্বৰ কি হয়?

উত্তৰ: চকুৰ পৰা লক্ষ্যবস্তুৰ দূৰত্ব বঢ়াই নিলে চকুৰ ভিতৰত প্ৰতিবিম্বৰ দূৰত্ব অপৰিৱৰ্তিত হৈ থাকে।

কাৰণ: চকুৰ লেন্সে উপযোজন ক্ষমতাৰ জৰিয়তে ফ’কাছ দৈৰ্ঘ্য সলনি কৰি সদায় প্ৰতিবিম্ব অক্ষিপটত (নিৰ্দিষ্ট দূৰত্বত) গঠন কৰে। বস্তুৰ দূৰত্ব যিয়েই নহওক, প্ৰতিবিম্ব সদায় অক্ষিপটত ফ’কাছ হয়।

10. তৰাই তিৰবিৰাই কিয়?

উত্তৰ: তৰাই তিৰবিৰায় কাৰণ:

তৰাৰ পোহৰ বায়ুমণ্ডলৰ বিভিন্ন তৰপৰ মাজেৰে আহোঁতে বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰতিসৰণ ঘটে।
বায়ুমণ্ডলৰ উষ্ণতা আৰু ঘনত্ব সুস্থিৰ নহয়, ফলত পোহৰৰ পথ সামান্য সলনি হয়।
এই কাৰণে তৰাৰ আপাত অৱস্থান আৰু পোহৰৰ পৰিমাণ কম-বেছি হোৱাৰ ফলত তৰা উজ্জ্বল আৰু ম্লান যেন লাগে।

11. গ্ৰহই তিৰবিৰাই নাথাকে কিয়?

উত্তৰ: গ্ৰহবোৰে তিৰবিৰাই নাথাকে কাৰণ:

গ্ৰহবোৰ পৃথিৱীৰ ওচৰত থাকে আৰু বহুতো বিন্দু উৎসৰ সমষ্টি হিচাপে দেখা যায়।
লগতে বায়ুমণ্ডলীয় প্ৰতিসৰণৰ ফলত গ্ৰহৰ পোহৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ গড় মান শূন্য হয়, ফলত তিৰবিৰণি পৰিলক্ষিত নহয়।

12. ৰাতিপুৱা সূৰ্যক ৰঙচুৱা দেখি কিয়?

উত্তৰ: ৰাতিপুৱা (সূৰ্যোদয়) সূৰ্য ৰঙচুৱা দেখা যায় কাৰণ:

সূৰ্যোদয়ৰ সময়ত সূৰ্য দিগন্তৰ ওচৰত থাকে, আৰু ইয়াৰ পোহৰে বায়ুমণ্ডলৰ ডাঠ তৰপৰ মাজেৰে বেছি দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰে।
এই সময়ত চুটি তৰংগ দৈৰ্ঘ্যৰ নীলা আৰু বেঙুনীয়া পোহৰ বেছিকৈ বিক্ষেপিত হৈ আঁতৰি যায়।
ফলত দীঘল তৰংগ দৈৰ্ঘ্যৰ ৰঙা আৰু কমলা পোহৰ আমাৰ চকুত পৰে, যাৰ বাবে সূৰ্য ৰঙচুৱা দেখা যায়।

13. মহাকাশচাৰী এজনে আকাশৰ ৰং নীলাৰ পৰিৱৰ্তে ক’লা দেখে কিয়?

উত্তৰ: মহাকাশচাৰীয়ে আকাশৰ ৰং ক’লা দেখে কাৰণ:

পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডলৰ ক্ষুদ্ৰ কণা আৰু বায়ুৰ অণুৱে নীলা পোহৰ বিক্ষেপণ কৰি আকাশক নীলা দেখুৱায়।
মহাকাশত বায়ুমণ্ডল নাথাকে, ফলত পোহৰৰ বিক্ষেপণ নঘটে।
সেয়েহে মহাকাশত আকাশ এন্ধাৰ বা ক’লা দেখা যায়।